Tek başına yaptığı 20 usta gücünde! Sehpayı erit, masaya çevir: ‘5 saatte üretiliyor’
Gonca Kocabaş / Milliyet.com.tr – Ankara’da emekli öğretmen ve emekli inşaat mühendisi bir ailenin kızı olarak büyüyen Betül Karaca, tabiata meraklı bir çocukluk geçirdi. Betül, yaşıtlarıyla büyürken, sokakta kedilerle oynayan, bitkileri ve ağaçları inceleyen bir çocuktu. Daha sonraları matematik, fen hususlarına merak saldığı öğrencilik yıllarının akabinde Hacettepe Üniversitesi İç Mimarlık ve Etraf Tasarımı Kısmı’na giren Betül, tabiata olan empati duygusu sebebiyle yüksek lisansını ‘sürdürülebilir mobilya üretimi’ üzerine yaptı. Bu çalışmada ulaştığı sonuç, ‘3D yazıcılarla ağaçları kesmeden yüzde 100 geri dönüştürülebilir esnek formlu mobilyaları üretme yöntemi’ oldu. “Elbette bu süreçte çalışmaya devam ettim ve iç mimarlık mesleğini 14 yıldır icra ediyorum” diyen Betül, “Butik projeler yürüttüm, çeşitli ölçeklerde mobilya markalarında çalıştım. Bu sayede piyasayı deneyimledim ve mobilya bölümünün daha güzel bir sistemle çalışabileceğini keşfettiğim. Tez pozisyonu hayata geçirmeye karar verdim ve sonuç ‘Factory Of Us’ oldu” diye konuştu.
‘KİMSE YANAŞMADI, ARTIK 9 SAATTE ÜRETEBİLİYORUM’
Tezi yazarken çeşitli sistemleri keşfeden genç teşebbüsçü Betül Karaca, “Kimisi denizden çıkan materyalleri epoksiye bulayıp dondururken kimisi atık kartonları ezip tabla haline getiriyordu. Tüm bunların ortasında gözüme çarpan bir eser oldu. Milletlerarası bir mobilya markası olan Herman Miller’ın, yüzde 95 oranında geri dönüştürülebilen bir ofis koltuğu, çok uzun günler süren baskı sonucu modül kesim üretilmişti. Maliyetleri çok yüksek olan bu koltuk alınabilir değildi. Lakin üretim sistemi geliştirilirse ve inovasyonlarla bu prosedür halk tarafından kullanılabilir bir hale getirilirse ne olur diye düşündüm. Gördüm ki teknoloji bu tarafta geliştiriliyor” diyerek kelamlarına şöyle devam etti:
“Aslında robotlarla insansız üretimin arayışları uzay kolonileri için kaçınılmaz bir gereksinim ve bugün inovasyonların birçok bu muhtaçlığı karşılamak üzere yapılıyor. Zira dünyada global ısınma kaçınılmaz bir gerçek. Bu maksat doğrultusunda Factory Of Us’ı kurarak inovasyondan beslendim ve mobilya üretimiyle sistemi hayata geçirdim. Üniversite 1. sınıfta kabak formundan esinlenerek tasarladığım ‘Pumpkin Berjer’ tasarımıma tanıdığım bütün mobilya ustalarımdan 12 yıldır teklif alıyorum. Kimse üretmeye yanaşmadı. Bugün bu tasarımı 9 saatte üretebiliyorum. Dünya üzerindeki tasarımcıların dizaynlarına saatler içerisinde kavuşabildiği bir üretim sistemi düşünün. Olağanda kalıp gerektiren dairesel formda üretimleri binlerce adet olmadan kimse ürettirmiyor. Maliyet katma kıymeti geçiyor. Lakin biz kalıp gerektiren dizaynları adetli olarak üretebiliyoruz. Hatta kalıpla bile üretemeyeceğiniz eserleri basabiliyoruz. Olağanda bir dizayncı numunesini 2 ay içerisinde fakat temin edebilirken, tüm bu süreci saatlere indirmeyi başardık.”
“Biz eserlerimizi flamentle değil, boncuklarla yani ‘pellet’lerle üretiyoruz” diyen Teşebbüsçü Betül Karaca, “Bu pelletleri işleyecek ekstüzyon makinesini lakin yurt dışından temin edebiliyorduk ve mahallî bir üretici yoktu. Bu da yüksek gümrük maliyetine sebep oluyordu. Türkiye genelinden teklifler almam 1 yıl sürdü. En sonunda hâlihazırda aradığımız makineyi çizmiş bir yerli üretici bulduk ve bu formda yerli makineyle üretime başladık. Makineye uyumlu yerli hammadde de yoktu. Üretim sistemine uygun hammaddeyi çeşitli markalarla geliştirdik. İş birlikleri, bugün geldiğimiz noktanın temelini oluşturuyor. İnsanların geri dönüşümün bir muhtaçlık olduğunu fark ettiği bir periyoda gelene kadar, 2018 yılından beri beklediğimi söyleyebilirim. Bu da apayrı bir süreçti. Geri dönüşümün her meskende uygulandığı hale gelmesi için ise kıyı şeritlerindeki birkaç yerleşim yerinin sular altında kalmasına şahit olunması gerekecek diye düşünüyorum. Maalesef insanoğlu deneyimlemeden harekete geçmiyor” tabirlerine yer verdi.
‘SEHPANIZDAN SIKILIRSANIZ SANDALYEYE ÇEVİREBİLİRİZ’
Betül Karaca ağaç kısmını reddettiklerini de vurguluyor. Bu sebeple şu anda kahve posası, zeytin çekirdeği, çay ve çeviz atıkları üzere ziraî gereçleri kullanan farklı farklı markalarla çalıştıklarını söylüyor. “Ayrıca pet şişe atıklarından mobilya basabiliyoruz. Bu, okyanuslarda oluşan plastik adalarının yavaş yavaş esere dönüşmesi manasına gelebilir. Aldığımız pelletleri 3D yazıcımızda hamur sıkar üzere sıkıyor ve mobilyaya dönüştürüyoruz. Bu sistemle 20 ustanın yapabildiği işi tek makineyle yapıyor, 10 makinenin yaktığı elektriğin 10’da 1’ini yakıyoruz” diyerek şu bilgileri paylaştı:
“Paketlemede plastik kullanmıyoruz. Karbon ayak izini yüzde 90’a yakın bir oranda düşürüyoruz. İnsanların moda muhtaçlığı duyan bir yapıya sahip olduğunu kabul ediyoruz. Kurumsal markaların ya da otellerin mobilya değiştirme muhtaçlığını göz arkası etmiyoruz. Bu sebeple 10 yıl içerisinde 4 defa geri dönüştürme kelamı veriyoruz. Canınız sıkıldığında ya da eser değiştirme ihtiyacınızda ‘parçala – erit – üret’ metodumuzla eseri tekrar boncuk olarak kullanıp ‘sehpanızı sandalyeye’ dönüştürebiliyoruz. Bu sayede örneğin, mobilyanız çocuğunuz büyüdükçe onunla bir arada değişiyor.”
‘ÖVMEK ÜZERE OLMASIN, EŞİ GİBİSİ YOK’
Tarım atıklarını kullanarak ahşap dokusunu elde ettiklerine dikkat çeken Betül Karaca, “Bunun yanında her alışverişinizde ormanlara tohum atarak ağaç ekmenizi sağlıyoruz. Tercihen geri dönüştürülmüş plastikleri kullanıyoruz ya da biyoplastikleri tercih ediyoruz. Olağan unutmamak gerekir ki bu bir süreç ve şu an için elimizdeki imkanlar bunu ne kadar sağlıyorsa o kadar uyguluyoruz. Lakin amaç yüzde 100’ün geri dönüşmüş olması yönünde” dedi. Tabii en merak edilen ayrıntılardan biri de tasarım mobilyaların fiyatı. Betül Karaca, üst segment bir mobilya markasıyla tıpkı fiyatlara sahip olduklarını belirtiyor, “Ancak hiçbir markanın üretemeyeceği eserleri üretiyoruz” diye de ekliyor. Karaca, “En azından bizim kadar kısa müddette üretemeyecekleri eserler diyelim zira fakat kalıp ürettirerek bizim 10 katı maliyetimize tasarımlarımızı üretmeleri mümkün olabilir. Bir tekli koltuk 5-6 saat, masa ayağı 5-6 saat ve sandalye 3-4 saat sürüyor. Bir vazo flamentle basan bir 3D yazıcıdan 36 saatte çıkıyorsa, bizim tekniğimizle 45 dakikada üretiliyor” detayını paylaştı.
Üretim sistemlerinde estetik ve işlevselliği bir ortada sunulabildiklerine değinen Betül Karaca, “Hatta üstüne sürdürülebilirlik ve şahsî üretim imkanları da ekleniyor. İşimizi övmek üzere olmasın, eşi gibisi yok. Bir yandan geçenlerde yapay zekayla tasarlanmış helikopter biçiminde bir yatağı 3 günde çizdik ve 3 günde bastık. Bu üretimde yüzeye çelik macun, zımpara ve lake boya uygulandı ve resmen 2 haftada bir helikopter yatak ürettik. Bu prosedürün yaygınlaşması demek, mobilya kesiminin sebep olduğu orman talanının bitmesi demektir. Plastik atıkları tekrar kullanıma kazandırılırken, tarım atıklarının yakılmaması demektir. Elektrik daha az tüketilirken, makine üretiminin artması demektir” dedi.
‘ZEYTİN, NAR, ELMA ATIĞINDAN ÜRETİLEN DERİLERİ KULLANIYORUZ’
Makine yatırımı yapmış markalardan negatif yansılar aldıklarını söyleyen Betül Karaca, “Zaten Factory Of Us yıkıcı bir inovasyon. Eski üretim sisteminin yerine geçmek üzere doğdu. Lakin mevcut mobilyacıların bu sisteme geçmemesi için hiçbir sebep yok. Kendilerine danışmanlık vermeye ve onların sistemlerini kurmaya hazırız. Bunu yapmak ve ormanları kurtarmak istiyoruz. Tasarımcıların daha özgür dizaynlar yapmasını istiyoruz. Bizim üretimimizde mobilya ustalarının dokunuşuna gereksinim olacak. Örneğin bitmiş eser MDF’den daha güçlü bir gereç. Suya karşı plastik, güneşe karşı ağaç reaksiyonu veriyor. Bunu polimer mühendislerimizle sağlıyoruz. Bir yandan zımparalayabiliyor, delik açabiliyor, sistem montajı yapabiliyorsunuz” diye de ekledi.
Bu işler sayesinde pürüzsüz yüzeyler de elde edebildiğini belirten Teşebbüsçü Karaca, “Bu sayede eser daha şık bir hale geliyor. Döşemelerimizi vegan deriyle yapıyoruz. Zeytin, nar, elma atıklarından üretilen derileri kullanıyoruz. Bunların döşeme işleri de çıkıyor. Cam, mermer kullanıyoruz. Hem de öteki alanlarda yeni iş imkanlarının doğmasına sebep olan bir inovasyon bu. Makine üreticilerine yeni bir muhtaçlık doğacak, tarım atıkları paha kazanacak” yorumunu yaptı.
‘ÜRETİM ARTIKÇA İŞİN ÇIKARI DA ARTACAK’
45 yıllık gayeleri olduğunu ve bu işi Türkiye’ye yaymak, dünyada şubelerini açmak ve kolonilerdeki üretim muhtaçlığını karşılayan bir marka olarak yer almak istediklerini lisana getiren Betül Karaca, “Tüm süreçler için çeşitli çalışmalarımızı daima ilerletiyoruz. Bu iş kârlı bir iş, üretim arttıkça kâr büyüyecek. Şimdilik büyük oranda yatırımımı geri kazanmaya çalışıyorum. Çok uzun bir yolun başındayız” diyerek kelamlarını şöyle noktaladı:
“Sektöre ilgi duyan genç girişimcilerin öncelikle bana ulaşmalarını isterim. Bu iş gelişirken birlik olmamız gerektiğine inanıyorum. Arka niyetle üretilmeye kalkılırsa, bu iş piyasaya daha çok plastik atılmasından öteki bir şeye sebep olmaz. Şuurlu ve denetimli gidilmesi gerekiyor. Ayrıyeten üniversitelerde ve seminerlerde de bol bol söylüyorum. Marka kimliği ve neye hizmet ettiği çok değerli. Biliyorum ki gelecek jenerasyonlar dünyayı şekillendirecek. Bizden sonra gelecek olana daha düzgün bir dünya bırakmak için çalışalım. Factory Of Us ‘hepimizin fabrikası’ aslında, bir ideolojiden doğuyor. Başarabileceğimize inanıyorum.”
