‘Aklın Manzaraları’nda dolaşan sözcükler
Seray Şahinler – Ali Kazma, 10 yıl sonra İstanbul Modern’de gerçekleşen yeni standında edebiyatın imge gücünden ilham alıyor. “Aklın Manzaraları” isimli stant müelliflerin şuur akışını takip ediyor, sözcüklerin gücünü sanatkarın kendine has görüntüleriyle yorumluyor.
Sergide Ali Kazma’nın Orhan Pamuk’un şahsî arşiv ve hayat alanına odaklanan “Mürekkep Evi” (2023) ve “Sentimental” (2022) ile Türkiye’de çok okunan, çok sevilen Arjantinli müellif Alberto Manguel’in kütüphanesinin Fransa’dan Portekiz’e taşınma sürecini bahis alan “Alberto Lizbon’da” (2024) yapıtları, Türkiye’de birinci defa izleyiciyle buluşuyor. Sanatkarın Japonya’nın Nara kentinde altı asırdır süren klasik mürekkep imalini belgelediği “Sumi” (2025) isimli görüntü yapıtı da birinci defa İstanbul Modern’de.
Daha evvel Sarkis, Alev Ebüzziya, Füsun Onur üzere sanatkarların dünyasına odakalanan sanatçı bu defa kitapların ve sözlerin ‘dünyasına’ giriyor.
İlk sayfa Recto Verso
Sergide karşımıza çıkan 176 fotoğraflık “Recto Verso” tıpkı vakitte âlâ bir okur olan sanatkarın edebi temasının birinci örneği…
2012 yılında İsviçreli bir yayıncıyla yaptığı sanatçı kitabında, kitapların yapıldığı, koruma edildiği, görüldüğü yerlere odaklanan Ali Kazma, kendi pratiğindeki kütüphane cihanına de birinci adımı atmış oluyor. Sözcüklerin dünyasına giriş niteliğindeki Recto Verso üzerine çalışırken, “Bir Şair Nasıl Sinemaya Alınır?” sorusuna ağırlaşıyor. Bu soru, İstanbul Modern’deki Aklın Manzaraları’na uzanan birinci görüş açısı.
Manguel’in kütüphanesi
Sergideki kitabın ikinci sayfasında Alberto Manguel var. Ali Kazma da bir Manguel okuru. Muharririn “Geceleyin Kütüphane” kitabına husus olan efsane kütüphanesinin hikayesinden etkilenen sanatçı, 2014 yılında evvel muharririn konutunu sinemaya alıyor. Akabinde 2020-2024 ortasında Manguel’in bir bürokratik karmaşaya dönen kütüphanenin taşınma sürecini izliyor. Türkiye’de birinci sefer İstanbul Modern’de gösterilen “Alberto Lizbon’da” isimli iki kanallı görüntünün öznesi Manguel’in bürokratik pürüzler nedeniyle evvel Fransa’daki konutundan toplanarak depoya kaldırılan akabinde Lizbon Belediyesi’nin teklifiyle 18. YY’dan kalma villaya taşınan 40 bin kitaplık kütüphanesi.
Aynı vakitte bir kukla ustası olan “Alice Mükemmeller Diyarında”ki tüm karakterlerin kuklalarını yapmak isteyen Alberto Manguel, bu süreçte de Ali Kazma tarafından sinemaya alınıyor. Muharrir, kendi el üretimi “Alice ve Beyaz Tavşan” isimli el kuklalarını Ali Kazma’ya armağan ediyor ve bu kuklalar da stantta birinci kere gösteriliyor.
Sergideki görüntüler her saniyesinde edebiyatın gücünü, kodlarını, lisanını hem âna bağlı hem vakitsiz hâliyle hatırlatıyor. Her an takip isteyen geçişler, bir müellifin romanda kurduğu dramatik yapının geçirgenliğini Ali Kazma’nın görüntüleriyle buluşturarak bilhassa okurlar için lezzetli bir seyir sunuyor.
Küratörlüğünü Hikaye Özsoy Sağnak ve Demet Yıldız Dinçer, asistan küratörlüğünü ise Yazın Öztürk’ün üstlendiği “Aklın Manzaraları” 1 Şubat 2026 tarihine kadar açık.
Orhan Pamuk’un dünyası
Serginin başka tartısı ise Orhan Pamuk’ta… Ali Kazma’nın 2021’de Arter’e dahil edilen “Nuh’un Gemisi” isimli görüntüyü gören ve çok beğenen Orhan Pamuk, sanatçıyı arayarak kendisi için emsal teklifte bulunuyor. Orhan Pamuk’un bütün romanlarını el yazısıyla yazdığı malumunuz. Müelliflik mesleğinin başlangıcından beri sakladığı 25 bin sayfadan oluşan elyazması müsveddelerini birinci defa gören Ali Kazma, kısa müddette sinema için kolları sıvıyor. Yeniden Türkiye’de birinci sefer bu stantta izlediğimiz üç kanallı “Mürekkep Evi”nde “Kara Kitap”ı ana eksenine alan sanatçı Pamuk’un notlarını, çizimlerini, çektiği fotoğrafları, çizdiği fotoğrafları yeni bir Orhan Pamuk evreninden buluşturuyor.
