Uzmanlar Milliyet’e kıymetlendirdi: Yunanistan’ın gayreti beyhude
Aydın Hasan / ANKARA – Türkiye ile Libya ortasında Akdeniz’de Deniz Yetki Alanlarının Sonlandırılması Mutabakatı, 27 Kasım 2019’da imzalandı, 18 Mart 2020’de bildirildiği BM tarafından da Eylül 2022’de tescil edildi. Türkiye muahedeye ait iç onay sürecini tamamlarken, Libya Temsilciler Meclisi’nden şimdi onay çıkmadı. Lakin bu ayın birinci haftasında muahedenin onayı için bir komite kuruldu. Evvelki gün de Türkiye Petrolleri Anonim Paydaşlığı (TPAO) ile Libya Ulusal Petrol Kurumu (NOC) ortasında Libya’da iki boyutlu sismik araştırma yapmak üzere mutabakat zaptı imzalandı. Buna nazaran TPAO, Libya’da dört açık deniz blokunda jeolojik ve jeofizik çalışmalar yürütecek. 10 bin kilometrelik iki boyutlu sismik araştırma yapılıp, datalar dokuz ay içinde işlenecek. Bu gelişme üzerine Yunanistan’ın 2019’dan beri süren rahatsızlığı yine alevlendi.
Miçotakis’in şikayeti
Yunanistan Başbakanı Miçotakis, Libya ile Türkiye ortasındaki mutabakatı AB Zirvesi’ne taşıdı. Lakin Miçotakis, tepe gündemine yeni muahedeyi değil, 2019 yılındadeniz yetki mutabakatını taşırken, 2019 doruğunda olduğu üzere “bu mutabakatın yasa dışı olduğunun, AB tarafından tanınmadığının ve rastgele bir yasal tesir yaratmayacağının bir sefer daha sonuç bildirisine dahil edilmesini” istedi. Aralık 2019 tarihli AB Doruğu sonuç bildirisinde, Mutabakat Muhtırası için “üçüncü devletlerin egemenlik haklarını ihlal etmekte olup deniz hukukuna uygun değildir ve üçüncü devletler açısından rastgele bir tüzel sonuç doğuramaz” tabirine yer verilmişti.
‘Başarısız olur’
Uzmanlar, son gelişmelere ait Milliyet’e şu değerlendirmede bulundu…
Emekli Büyükelçi Uluç Özülker: Yunanistan, Girit nedeniyle burada bu türlü önemli biçimde bir rahatsızlık içine girdi. AB dahil teşebbüsler yaptı. Muvaffakiyet kazanamadı. En son Hafter, Trablus Hükümeti ile bütünleşmeyi düşünebileceğini ve bunu incelemekte olduğuna dair bir açıklama yaptı. Bu da gerçekleşirse, yalnızca Trablus üzerinden değil bütün olarak Libya üzerinden Türkiye ile münhasır ekonomik bölge konusu öteki bir boyutta tahlile kavuşmuş olacak. Bunu AB’ye götürmek yahut bir diğer tarafta gidip şikayet etmek olsa olsa Yunanistan tarafından bir başarısızlık olarak ortaya çıkar. Yunanistan Mısır, Güney Kıbrıs üzerinden geçen bir sınırı kendisini de içine alacak biçimde hayata geçirmek için uğraşıp duruyordu. Bunu yaparken de bizi Doğu Akdeniz’de bir noktada boğmak peşindeydi, yapamadılar. Yunanistan son vakitlerde neye el atsa elinde kalıyor. Yunanistan iç siyasette sıkıştı. Dendias da çok sıkıştırıyor Miçotakis’i. Onun için bütün bu olan bitenler aslında bir politik antrenman iç siyaset istikametinden. Türkiye’nin gücü arttığı ölçüde Yunanistan’ın burada daha da fazla gerilemesini beklemek en gerçek yaklaşım.
Neden rahatsız?
Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi Hukuk Fakültesi Öğretim Üyesi ve DEHUKAM Baş Araştırmacısı Prof. Dr. Yücel Acer: Yunanistan’ın şiddetli reaksiyon göstermesinin sebebi; Türkiye’nin Doğu Akdeniz’de Libya’yla muahede yaparak aslında Yunan adalarına kıta sahanlığı ve münhasır ekonomik bölgeyi hiç vermeme yaklaşımını bir diğer ülkeye de kabul ettirmiş olması. Zira onlar Girit, Rodos, Kerpe üzere o bölgedeki adaların da Türkiye üzere eşit statüde kıta sahanlığı olsun istiyorlardı. Öfkelenen Yunanistan bu muahedeyi tanımadığını ilan etti. Hatta 2020 yılında Mısır’la bir mutabakat yaptı. Türkiye-Libya hududunu uygulamada tesirli olmaktan çıkarmayı amaçladı. Türkiye ile Libya bir de hidrokarbon kaynaklarının araştırılması, bir arada işletilmesi konusunda muahede imzaladı. Artık Yunanistan, Türkiye-Libya ortak muahedesine dayanarak yapılan her aksiyona karşı bir memleketler arası, bilhassa AB’de bir karşı tavır geliştirmeye çalışıyor, uygulamaya konulamasın diye. Yunanistan ile misal düşünen AB ülkeleri de var. Yunanistan’ın milletlerarası hukuk açısından başarılı olma talihi yok. Zira hudutlar ikili mutabakatlarla ya da ilgili ülkelerin anlaşmalarıyla çizilir.
İş birliği görüşmesi
Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Alparslan Bayraktar, Libya Petrol ve Gaz Bakanı Khalifa Abdulsadek ile İstanbul’da görüştüklerini belirtti. Bayraktar, toplumsal medyadan yaptığı paylaşımda, “Petrol ve doğal gaz aramacılığı başta olmak üzere hidrokarbonlar alanında gerçekleştirebileceğimiz iş birliği imkanlarını değerlendirdik. Ülkemizin bu alanındaki deneyimini iki ülkenin ortak yararına olacak somut işbirlikleriyle değerlendirebileceğimizi tabir ettik” sözüne yer verdi.
Girit’e savaş gemileri gidiyor
Türkiye ile Libya ortasındaki muahededen rahatsız olan Yunanistan, Ortadoğu’daki tansiyonu mazeret ederek, göç akışını engellemek için Girit Adası’nın güneyine savaş gemileri konuşlandırma kararı aldı. Böylece, Libya ile Yunan kara suları ortasındaki bölgede 2’si fırkateyn 3 savaş gemisi görev yapacak.
‘Çıkarlarımızı savunmaya devam edeceğiz’
Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Öncü Keçeli, Avrupa Birliği (AB) Başkanlar Tepesi’nde kabul edilen sonuçların Yunanistan ve GKRY milletlerarası hukuka ve hakkaniyet prensibine karşıt maksimalist argümanlarını AB’ye dayatmaya yönelik eforlarının devam ettiğini gösterdiğini belirtti. Keçeli, “Türkiye ile Libya ortasında Akdeniz’de deniz yetki alanlarının sonlandırılmasına ait olarak 2019 yılında akdedilen Mutabakat Muhtırası, ülkemizin legal hak ve çıkarlarının çiğnenmesine asla müsaade vermeyeceğini gösteren, memleketler arası hukuka uygun bir muahededir. AB’nin deniz sonlandırması üzere hukuksal ve teknik boyutları bulunan hassas bir mevzuda siyasi saiklerle taraflı açıklamalar yapması, bölgesel huzur ve istikrara hizmet etmemektedir. Türkiye, Doğu Akdeniz’de legal hak ve çıkarlarını milletlerarası hukuk çerçevesinde kararlılıkla savunmaya devam edecektir” dedi. ● Ankara Milliyet
