Burunlu sanıldı, boynuzlu çıktı! Fındık bahçelerinde geziyor, zehri kana karışıyor
Betül Yasemin Keskin / Milliyet.com.tr – Geçen günlerde Karabük’ün Düzce Köyü’nde yürüyüşe çıkan bir vatandaş bir anda gördüğü şey karşısında telefonuna sarıldı. Karşısında duran şey o bölgede yaşayan zehirli bir yılan çeşidiydi. Kamerasına kaydettiği manzarayı toplumsal medyada paylaşan vatandaş bunun az görülen ‘burunlu engerek’ olduğu söylendi. Lakin yetkililerin açıklamaları diğer bir şeye işaret etti.
BURUNLU DEĞİL, BOYNUZLU KAFKAS ENGEREĞİ
Halk ortasında ‘Burunlu Engerek’ olarak bilinen bu yılan tipinin asıl ismi ‘Boynuzlu Kafkas Engereği’. Türkiye’de yaşayan 60 yılan cinsinden biri olan Boynuzlu Kafkas Engereği, Karadeniz bölgesinde daha sık görülüyor. Boynuzlu Kafkas Engereği’ne benzeyen bir öteki tıp olan ‘Boynuzlu Engerek’in ise daha çok Trakya bölgesinde yaşadığı biliniyor. ‘Yılanların Hocası’ olarak bilinen, Aydın Adnan Menderes Üniversitesi Biyoloji Anabilim Kolu Öğretim Üyesi ve Türkiye Herpetoloji Derneği Lideri Prof. Dr. Kurtuluş Olgun Karabük’te manzaralarla ilgili ,“Bu bölgede yaşayan vatandaşlar Boynuzlu Kafkas Engereği’nin zehirli bir cins olduğunu bildikleri için heyecanlanmış olabilir“ diye konuştu.
Herkesin ‘Burunlu Engerek’ olarak tanıdığı ‘Boynuzlu Kafkas Engereği’ kendisinden diğer rastgele bir çeşitte bulunmadan burnuyla biliniyor. Yüzünün çabucak ucunda bulunan bariz burnunun farklı bir özelliğe işaret edildiği düşünülse de Prof. Dr. Olgun, “Bu çeşidin burunlu olmasının kanıtlanmış bilimsel bir açıklaması yok, öteki tiplerden hiç farkı yok” dedi.
‘EN TEHLİKELİ OLMASI’ BİRDEN FAZLA FAKTÖRE BAĞLI
Türkiye’de Boynuzlu Kafkas Engereği üzere zehirli 16 tıp daha olduğunu söyleyen Prof. Dr. Kurtuluş Olgun bir tıbbın en tehlikeli olduğunu söylemenin birçok faktöre bağlı olduğunu söylerek şu halde açıkladı:
“Hayvanın aç yahut tok olması, kızgın bir anına denk gelmek onun en tehlikeli olma durumunu, tüm bunlara ek olarak yılan zehrinin beden içindeki yayılımı da en tehlikeli olma durumunu tesirler.”
Bir yılana tehlikeli diyebilmek için zehrinin yayılımının da incelenmesi gerektiğini ileteren Prof. Dr. Olgun, “Güneydoğu topraklarında yaşadığı bilinen kobra yılanının zehri teneffüs sistemini tesirler ve bu da bedene süratli ziyan verdiği manasına gelir. Lakin Boynuzlu Engerek ya da Boynuzlu Kafkas Engereği dolanım sistemini tesirler. En tehlikeli olma durumu bu faktörlere de bağlı“ dedi. Boynuzlu Kafkas Engereği’yle ilgili Avrupa’nın en tehlikeli tiplerinden biri olduğuna dair yapılan açıklamaları, ‘en tehlikeli olma halinin’ birden fazla faktöre bağlı olduğunu söyleyerek tartışmaya noktayı koydu.
Prof. Dr. Olgun, Boynuzlu Kafkas Engereği’nin Karadeniz bölgesinde, fındık bahçelerinde çok sık görüldüğünü, ısırması halinde mevt, uzuv kaybı yaratmadığının altını çizdi. Bilhassa rastgele bir yılan tipiyle karşılaşılması halinde korkmadan oradan uzaklaşmak gerektiğini ve hayvanı kızdıracak rastgele bir tacizde bulunulmaması gerektiğini hatırlattı.
‘İNSANLARDAN DAHA UZUN MÜDDETTİR BU GEZEGENDE YAŞIYORLAR’
Yılanların insanlardan çok daha evvel bu gezegende yaşamaya başladığını, bugün bulunan 150 milyon yıllık fosillerin bu gerçeğin en büyük ispatı olduğunu söyleyen Prof. Dr. Olgun yılanlarla birlikte yaşamanın öğrenilmesi ve onları rahatsız edecek hareketlerle bulunulmaması gerektiğini hatırlatıyor. Bizim yılanlardan korktuğumuz kadar onların insanlardan bin kat daha fazla korktuğunu söyleyen Prof. Dr. Olgun, “Dünya çapında yapılan araştırmalarda yılan sokması nedeniyle ölenlerin büyük bir kısmının ısırılma sonrası geçirdiği şok nedeniyle hayatını kaybettiği biliniyor. Bir yılan tarafından ısırıldıktan sonra koşmamalı ve süratli hareket edilmemeli. Şayet zehirli bir engerek yılanı tarafından ısırıldıysanız bu zehir deveran sistemini tesirler ve süratli hareket etmek zehrin sirkülasyon sistemine süratlice dağılması manasına gelir. Bir yılan tarafından ısırıldıktan sonra tampon yapmak, ısırılan bölgeyi emmek ya da yakma, dağlama üzere aksiyonların hiç birini uygulamamalısınız. Unutmayın, bir yılan ısırığından sonra en az 8 saat nezaret altında tutulmak gerekir“ açıklamasında bulundu.
Açıklamalarına kobra çeşidini de kıymetlendirerek devam eden Prof. Dr. Olgun, “Kobra ısırmaları engerek ısırmalarına nazaran bana kalırsa 50 kat daha zehirli. Kobra ısırmalarında zehir, teneffüs sistemini tesirler çok süratli bir müdahale yapılmazsa 5-6 dakika içersinde bireyde çok önemli problemler oluşabilir. Engerek ısırmalarında zehir, dolanım sistemini tesirler. Şayet zehir damarın içine boşalmadıysa ki genelde yılan zehri kasa sokar. O nedenle engerek yılanının sokması kobra yılanının sokmasından biraz daha hafif seyreder“ sözlerini kullandı.
‘SAYILARININ ARTMASININ SEBEBİ PANDEMİ’
Boynuzlu Kafkas Engereği’nin toplumsal medyada dolaşan imgelerinin akıllara getirdiği bir diğer soru işareti de son vakitlerde yılanların neden daha sık görünür olduğuydu. Prof. Dr. Kurtuluş Olgun bu noktada 2019 yılında ilan edilen Kovid-19 pandemisine işaret etti. İki yıl süren pandemi sürecinde yaban hayvanlarının insan müdahalesi olmadan tabiata çarçabuk yayılabildiğini, iki üreme devri boyunca insan baskısı olmadan çarçabuk üreyebildiklerine dikkat çekti. Buna ek olarak teknolojinin gelişmesiyle insanların gördüğü bir yılanı çabucak kayıt altına aldığını ve öylece toplumsal medyada yılanların sayısında çoğalma olmuş üzere algılanabildiğini ileterek şu cümlelerle açıklamasını noktaladı:
“Vatandaşların gördükleri bir yılan cinsini görüntüye çekmesi bizlerin araştırmalarına katkı sağlıyor, bu imajlar çok değerli. Lakin unutmayın, onlara ziyan vermeden birlikte yaşamayı öğrenmeliyiz.”
