Ender elementte kritik bekleyiş
Mithat Yurdakul / ANKARA – Çin ile ABD ortasında tarife artırımlarıyla tırmanan ticaret tansiyonu sonucunda Çin, az toprak elementleri (NTE) ihracatına yönelik denetim ve kısıtlama getirirken, Türk üreticilere de NTE uyarısı geldi. Bu kapsamda Çin’den NTE tedarik eden firmaların, uzun bekleme müddetleri ve taleplerinin reddedilmesinin önüne geçmek için Çinli tedarikçilerden ihracat müsaadesi almaları gerektiği bildirildi. İhracat denetimi getirilen NTE’ler ortasında samaryum, gadolinyum, terbiyum, disprosyum, lutesyum, skandiyum, itriyum yer alıyor. Bu elementler; yüksek sıcağa güçlü mıknatıs üretimi, MR görüntüleme, nükleer reaktör denetim çubukları, elektrikli araçlarda yüksek performanslı motor üretimi ve tıbbi radyoterapi üzere pek çok alanda kullanılıyor.
Türkiye İhracatçılar Meclisi’nden dala iletilen bilgiye nazaran, Çin tarafından uygulamaya konulan ihracat müsaadesi düzenlemeleri nedeniyle, özel emelli mıknatıslar üzere az toprak elementleri içeren eserleri üretim emeliyle Çin’den tedarik eden firmaların, uzun bekleme mühletleri ve ret cevabıyla müsabaka tehlikesi ortaya çıktı.
‘Nükleer’ gerekçesi
NTE ithal etmek isteyen üreticilerin, mümkün meselelerden kaçınmak için Çinli tedarikçilerinden ihracat müsaadesi talep etmeleri gerektiği belirtilirken, Çin Ticaret Bakanlığı’nın müsaade müracaatlarını 45 gün içerisinde kıymetlendirerek firmalara olumlu ya da olumsuz karar ileteceği bildirildi. Çin’in NTE ihracat denetimi kararına münasebet olarak, ulusal güvenliğin korunmasının yanı sıra nükleer silahların yayılmasının önlenmesi yükümlülüğünü de gösterdiği tabir edilirken, kuşkulu durumlarda inceleme yapılarak NTE eserlerinin ihracatına müsaade verilmeyeceği kaydedildi.
Çalışmalar hızlandı
Çin’de ihracat denetimi getirilen NTE’ler ortasında samaryum, gadolinyum, terbiyum, disprosyum, lutesyum, skandiyum, itriyum yer alıyor. Kelam konusu elementler; yüksek sıcağa sağlam mıknatıs üretimi, MR görüntüleme, nükleer reaktör denetim çubukları, floresan lambalar, muhteşem iletken seramikler, elektrikli araçlarda yüksek performanslı motor üretimi, tıbbi radyoterapi üzere pek çok alanda kullanılıyor. Çin’in sivil üretim kadar askeri kullanıma da elverişli olan NTE’lere getirdiği ihracat kısıtlaması, ABD ile ortasındaki ticari tansiyonda değerli rol oynarken, Avrupa’daki otomotiv bölümünün de az toprak elementlerine erişimde zorluk yaşadığı, bu nedenle birtakım fabrikaların kapatıldığı belirtiliyor. Türkiye de yerli NTE için uğraşlarını ağırlaştırırken, dünyada tek alandaki en büyük ikinci NTE rezervi, Eskişehir’de bulunuyor. Eskişehir Beylikova’da kurulan cevher sürece tesisinin yanı sıra Malatya, Burdur ve Isparta’da da NTE ile ilgili çalışmalar devam ediyor.
