Fahiş fiyat inecek vergi kaybı bitecek! Gayrimenkulde şeffaflık periyodu

HİLAL ÖZTÜRK / Haber Merkezi – Etraf, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü’nün (TKGM) taşınmaz bedellerinin adil formda belirleneceği ‘Değer Bilgi Merkezi’ uygulamasını 2026’nın birinci çeyreğine kadar İstanbul’da, 2027 ortasına kadar da 81 vilayette devreye alacak. Bakanlık açıklamasına nazaran uygulamayla parsel ve bağımsız kısım bazlı paha haritaları oluşturulacak ve her taşınmazın piyasa kıymeti haritalara işlenecek. Türkiye’nin resmi, şeffaf kıymet sorgulama sistemi olacak uygulamayla konut ve arsa fiyatlarındaki manipülatif sayıların önüne geçilmesi hedefleniyor.

TKGM’nin dijital yapı envanteri çalışmaları ‘Üç Boyutlu Kent Modelleri Projesi’ ve ‘Değer Bilgi Merkezi’ uygulamasıyla yeni bir evreye geçecek. Vatandaş, yapacağı bir yatırıma dair her bilgiye bu sistemden ulaşabilecek. Taşınmazın gerçek piyasa değerini, kendi mahallesi ve sokağındaki öteki taşınmazlarla karşılaştıran yapay zeka takviyeli dijital bir ortamda görebilecek.

Kritik bir adım

Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanı Murat Kurum projenin afete hazırlık için ciddi katkı sunacağını belirterek, “Bu çalışma afet riskli vilayetler için de büyük değer taşıyor. Sistemdeki datalar kentsel dönüşümden mekansal planlamaya kadar bir çok alana altlık oluşturacak” dedi. ‘Değer Bilgi Merkezi’ kapsamında her taşınmazın piyasa bedeli haritalara işlenecek. ‘Üç Boyutlu Kent Modelleri Projesi’ de şehirlerin dijital ikizlerini oluşturuyor. Sistem, kentsel dönüşüm, vergi, afet idaresi, altyapı planlaması için temel bilgi altlığı sağlayacak.

‘Spekülasyona son verilecek’

Av. Ali Güvenç Kiraz (Gayrimenkul Hukukçuları Derneği Başkanı)

■ Bu çalışma, şahsî dataların korunması kanununa muhalif değil. Kıymet haritası bedel belirlemek üzere yapıldığı ve kamu kurumları ferdî bilgilere ulaşmada hak sahibi oldukları için bu noktada şahsî bilgileri alma ve kullanma konusunda hak ihlali bulunmuyor. Olağan ki bakanlık ve idari ünitelerin bu ferdî bilgileri üçüncü kişi ya da kurumlarla paylaşmaması gerektiği de aşikar. Bilgiyi alma, kullanma, sürece konusunda kanuna muhalif bir çalışma değil.

■ Bedel haritaları mevcut taşınmazları satın almak ve kiralamak isteyenler açısından şeffaf bir ortam sunmak istiyor. O taşınmazla ilgili o bölgede nasıl bir bedelin oluştuğunu vatandaşın önüne koymak istiyor. Bu kamunun yaptığı kıymetli bir çalışma. Mağduriyetler giderilmiş olacak.

■ Taşınmazlar üzerinde spekülasyon oluşumu da engellenmek isteniyor. Çeşitli internet portallarında mahalle mahalle ilanlarla taşınmaz kıymetlerinin artırıldığı, haksız gelir elde edildiği görüldü.

■ Paha haritaları çok büyük ihtimalle tapuyla entegre olarak. Bundan sonraki devirde belediye rayiç kıymetleri değil, burada bahsedilen mahalle ve sokak rayiç bedelleri dikkate alınacak.

‘Balonlama’ bitecek gerçek bedel görünecek

Nihat Şen (Kentsel Dönüşüm Uzmanı)

■ Kıymet haritaları, üç boyutlu kentler çalışmasıyla ilgili. Başta İstanbul olmak üzere 81 ilin tamamında uygulanacak, vilayet, ilçe, mahalle, sokak bazında hem gayrimenkuller hem yerlerin yeni pahaları tespit edilecek.

■ Kentsel dönüşümde uyguladığımız bir metotla kıymetler belirlenecek.

■ Bu haritalar internet sitelerinde ‘balonlama’ tabir ettiğimiz fiyatlarla satış yapan fırsatçıları engelleyecek. Satın almak istediğiniz taşınmazın gerçek ve yeni kıymetini, şeffaf, aracısız öğrenebileceksiniz. Bir konutun tüm envanteri ortaya çıkacak. Ruhsatlı mı, denetimleri yapılmış mı, gerçek kıymeti nedir? Hepsi ortaya çıkabilecek.

■ Tapu süreçlerinde emlak kıymeti üzerinden harç alınıyor, emlak pahası düşük gösterilerek önemli bir vergi kaybı yaşanıyor. Bu çalışma vergi kaybını da önleyecektir.

■ Bu çalışma 1 milyonluk konuta 10 milyon lira istemenin de önüne geçiyor.

■ Haritalar belirli olduktan sonra kira kıymetleri de stabil hale gelecektir.”