Diplomasinin kavşak noktası

AYDIN HASAN, ASENA YATAĞAN / Ankara – NATO Dışişleri Bakanları Gayriresmi Toplantısı; Dışişleri Bakanı Hakan Fidan’ın dün akşam Antalya Belek’te müttefik ülkelerin dışişleri bakanları onuruna verdiği akşam yemeği ile başladı. Fidan, evvelki akşam da NATO Genel Sekreteri Mark Rutte ile Belek’te çalışma yemeğinde bir ortaya gelmişti. Dün akşam düzenlenen yemeğe; NATO üyesi 27 müttefik ülkenin dışişleri bakanı, beş ülkenin diğer düzeydeki temsilcileri ile Rutte ve üst seviye NATO yetkilileri katıldı.

Bu sabah düzenlenmesi planlanan gayriresmi oturumda, İttifak’ın gündemindeki öncelikli hususlarda Lahey Zirvesi’nde alınabilecek kararlar hakkında görüş alışverişinde bulunulması planlanıyor.

Barış müzakereleri

Türkiye’nin konut sahipliğinde Rusya ile Ukrayna ortasında yapılması planlanan barış müzakereleri nedeniyle de diğer bir diplomasi trafiği daha yürütülüyor. Türkiye savaşın başlamasının akabinde 10 Mart 2022’de Antalya Diplomasi Forumu marjında Rusya ve Ukrayna’nın dışişleri bakanlarını birinci defa bir ortaya getirmişti. Belarus’ta üç çeşit süren görüşmelerden sonra ise Türkiye’nin ağır diplomatik eforuyla 29 Mart 2022’de Rusya ve Ukrayna heyetleri, dördüncü sefer İstanbul’da Cumhurbaşkanlığı Dolmabahçe Çalışma Ofisi’nde buluşmuştu. Lakin barış müzakereleri kimi batılı ülkelerin devreye girmesi ile son anda kesilmişti.

Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’in cumartesi gece yarısı yaptığı açıklamada, Ukrayna ile 15 Mayıs’ta İstanbul’da ön şartsız direkt görüşmelerin tekrar başlatılmasını önermesi ise bir sefer daha Türkiye’yi bu hususta öne çıkarttı. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, 11 Mayıs’ta Putin ile telefon görüşmesi gerçekleştirdi ve “Türkiye, kalıcı tahlile ulaşmayı sağlayacak müzakerelere konut sahipliği yapmaya hazır” dedi.

Ukrayna Devlet Başkanı Zelenski, Ankara’ya ziyarette bulunacağını açıklarken, Putin’i görüşme için İstanbul’a davet etti. ABD Başkanı Donald Trump da, “Perşembe günü Türkiye gidebilirim” demişti. Lakin dün itibariyle Trump ile Putin’in programında İstanbul ziyareti yer almadı.

Fidan’dan NATO toplantısı öncesi yemek

Dışişleri Bakanı Hakan Fidan, bugün Antalya’da yapılacak olan NATO Dışişleri Bakanları Gayriresmi Toplantısı için Antalya’da bulunan mevkidaşları onuruna Side Arkeolojik Alanı’nda düzenlenen akşam yemeğinde açılış konuşması yaptı. Bakanları

burada ağırlamaktan memnunluk duyduklarını lisana getiren Fidan, “İttifakımızın gücü sadece askeri kümeden gelmiyor, daha da kıymetlisi, ortak bedeller, unsurlar ve fikirler topluluğunu temsil etmemizden kaynaklanıyor” dedi.

‘BM’nin başaramadığını başardı’

Doç. Dr. Murat Aslan: Avrupa kıtasında gitgide marjinalleşen siyasi ortam Türkiye’nin ABD ve bölge meselelerine angajmanı nedeniyle itibarı bir adım öteye taşıdı. Bu nedenle Avrupa güvenliğinde şu ana kadar Amerikan garantilerine bağlı olan Avrupalıları, Türkiye’nin de Avrupa güvenliğine katkısını kabullenme noktasına getirdi. İki; bölgedeki krizlerde, çatışmalarda ve savaşlarda Türkiye’nin, hatta Türk dış siyasetinin izlemiş olduğu tekniğin makul ve adil olduğu net olarak anlaşıldı. Bu türlü bir durum da, doğal olarak Türkiye’yi kolaylaştırıcı, orta bulucu bir duruma itti. Ayrıyeten Amerikalıların şu ana kadar bölgesel gerginliklerde taraf olma eğilimi kelam konusuydu. Türkiye’nin şu an oynadığı rol, Trump yönetimine de aslında bir rol model oldu. Hasebiyle Türk-Amerikan ilgilerinde ortak bir yer teşkil edilmiş oldu. BM’nin New York’ta oynayamadığı rolü, şu an Türk dışişleri İstanbul’da gerçekleştiriyor. Zira bu cins çatışmaların tahlilinde etkin olması gereken aktör BM’ydi. Fakat Türk dışişleri şu an BM’nin başaramadığını başardı. Bu türlü bir itibar doğal olarak BM’nin sorgulanmasına yönelik Türkiye’nin taleplerini tahminen önümüzdeki periyotta gündeme taşıyacaktır. Zira ıslahattan geçirilmesi gerekiyor.

Türkiye ve Erdoğan’a övgü

■ Ukrayna Dışişleri Bakanı Andrii Sybiha, “Dünya diplomasisinin merkez üssü, artık etkin arabuluculuk rolü oynayan Türkiye’de. Bunu takdir ediyoruz” dedi.

■ Yunanistan’da iş dünyasına hitap eden “Fortune Greece” dergisi de Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın artan askeri ve diplomatik tesirinin bir sonucu olarak ABD, Ukrayna ve Rusya temsilcilerinin İstanbul’da toplanmasını önerdiği belirterek, “Erdoğan bunu önerebilen az sayıdaki liderden biridir. ABD Başkanı Donald Trump ile âlâ alakalarını istikrarlı yaklaşım çerçevesinde koruyor. Ukrayna konusunda da Türkiye, Kiev’e askeri silah sağlamasına karşın Moskova ile ticari ve diplomatik münasebetlerini koruyor” sözlerini kullandı.

Dünya basınında

■ Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın ABD Başkanı Donald Trump, Suudi Veliaht Prensi Muhammed bin Selman ve Suriye Cumhurbaşkanı Ahmed Şara ortasındaki toplantıya çevrimiçi olarak katılması da dünya basında geniş yer buldu. İngiltere’den BBC ve Guardian; ABD’den AP, CNN, The Wall Street Journal, New York Times üzere mecralar habere geniş yer verirken; AFP’den Al Jazeera’ye Şarkul Avsat’tan La Repubblica’ya kadar birçok kanal ve gazetede de haber yer aldı.

Putin İstanbul’a gelmiyor

Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, Türkiye’nin mesken sahipliğinde İstanbul’da Ukrayna ile yapılacak müzakerelerde Rusya’yı temsil edecek isimleri onayladı. Kremlin Sarayı’ndan yapılan açıklamada, Putin’in İstanbul’a gelecek heyette bulunmadığı bildirilirken, imzalanan kararnamede ise Rus heyetine Putin’in Müşaviri Vladimir Medinskiy’in başkanlık edeceği belirtildi. Toplantıda Dışişleri Bakan Yardımcısı Mihail Galuzin, Genelkurmay Başkanlığı Ana Müdürlüğü Lideri İgor Kostyukov ve Savunma Bakan Yardımcısı Aleksandr Fomin ile üst seviye yetkililer yer alacak.

‘Batı’ya karşı Türkiye için avantaj’

Uzmanlar, barış müzakerelerine konut sahipliği yapmasının Türkiye’ye ne üzere fayda sağladığı konusunda, Milliyet’e şu değerlendirmede bulundu:

Emekli Büyükelçi Uluç Özülker: Bugüne kadar memleketler arası alanda sıkışmış olan Türkiye’nin hangi noktaya geldiği istikametinden bakmak gerekir. Avrupa Birliği’nin Rusya’ya karşı rastgele bir halde uğraş gücü yok. Burada güvenlik için yeni bir teşkilatlanmaya gitmesi lazım. Artık hepsi birden Türkiye’yi ziyarete geldi. Zira Türkiye bu gidişat içerisinde bir anahtar olarak ortada duruyor. Türkiye ile iş birliği yaptıkları takdirde daha bir inançta olabilecekleri inancına kapılmış olmaları, bizimle yakın bir dostluk alakası içine girme konusunda yolu açtı. Türkiye giderek oburlarının da muhtaç olduğu bir pozisyona gelmiş durumda. Güvenlik konusunda bir koz olarak elimizde çok şey bulunuyor, onlar da bunu kabul ettikleri için Türkiye’ye geliyorlar. Müzakerelere konut sahipliği yapması, Batı’ya karşı da Türkiye istikametinden bir avantaj teşkil etmekte.