BDDK’den bankacılık hesaplarından kaynaklanan faiz oranı riskine ait yeni düzenleme

Bankacılık hesaplarından kaynaklanan konsolide ve konsolide olmayan faiz oranı riski standart rasyosu yüzde 15’e indirildi. Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumunun (BDDK) Bankacılık Hesaplarından Kaynaklanan Faiz Oranı Riskinin Standart Yaklaşımla Ölçülmesine ve Kıymetlendirilmesine Ait Yönetmeliği, Resmi Gazete’de yayımlandı.

Söz konusu yönetmelik, bankacılık hesaplarında yer alan bilanço içi ve bilanço dışı durumlardan kaynaklanan faiz oranı riskinin standart yaklaşımla ölçülmesine ve kıymetlendirilmesine ait yöntem ve asılları düzenliyor.

Yönetmeliğe nazaran, konsolide ve konsolide olmayan bankacılık hesaplarından kaynaklanan faiz oranı riski standart rasyosu yüzde 20’den yüzde 15’e düşürüldü.

Bankacılık hesaplarından kaynaklanan faiz oranı riski standart rasyosunun hesaplanmasında, bankacılık hesaplarında yer alan konumlardan katılma hesabı kaynaklı olanlar BDDK tarafından belirlenecek oranda dikkate alınacak.

Yönetmelikte standart yaklaşım uyarınca ekonomik bedel değişimi hesaplamasına ait genel kararlara ait düzenlemeler yer aldı. Ekonomik kıymet değişimi hesaplamasında, faize hassas durumlardan kaynaklanan gelecekteki tüm nakit akışları dikkate alınacak.

Söz konusu konumlar, çekirdek sermayeden indirilen varlıklar, maddi duran varlıklar, maddi olmayan duran varlıklar ve pay senedi yatırımları dışında kalan bankacılık hesaplarında izlenen tüm etkin kalemler, çekirdek sermaye dışında kalan tüm pasif kalemler ve bilanço dışı kalemler olarak bildirildi.

Yönetmelikte ekonomik bedel değişimi hesaplamasında izlenecek kademelere ait de kararlar yer aldı. Faize hassas bilanço içi ve bilanço dışı varlık ve yükümlülüklerin yine fiyatlanan tüm nakit akışları, para ünitesi yahut faizle ilişkilendirilen emtia bazında standartlaştırılmaya uyumlu olduğu ölçüde ilgili vade dilimlerine yerleştirilecek. Bu yerleştirme yapılırken faiz oranlarına ait marjlar da nakit akışı hesaplamasına dahil edilecek.

Gömülü olan ve olmayan otomatik faiz oranı opsiyonaliteleri içeren araçların bedellerindeki değişiklikler 8’inci unsur uyarınca hesaplanan eklenti meblağ uygulanarak ekonomik paha değişimi hesaplamasında dikkate alınacak.

Standartlaştırılmaya uyumlu olmayan konumların, vadesiz mevduat ile gerçek kişi ve perakende müşterilere ilişkin erken kapanma riski bulunan vadeli mevduat ve erken ödeme riski bulunan sabit faizli kredileri içerecek.

Perakende müşteri mevduatının faiz riski yapısının gerçek kişi müşteri mevduatının faiz riski yapısı ile uyumlu olmadığı durumda bu perakende müşteri mevduatı, başka kişi mevduatı kapsamında dikkate alınacak.

10 yıllık tarihî data kullanılarak çekirdek mevduat oranı hesaplanacak

Gerçek kişi ve perakende müşteri mevduatından, ilgili hesapta nizamlı nakit akışı olanlar yahut ilgili hesaba faiz işletilmeyenler hareketli mevduat olarak, bu şartlara uymayanlar ise hareketli olmayan mevduat olarak dikkate alınacak.

10 yıllık tarihî data kullanılarak her bir vadesiz mevduat sınıfı için çekirdek mevduat oranı hesaplanacak. Bu bilginin bulunmaması halinde banka, sahip olduğu tüm bilgiyi içsel olarak belirlediği bir ihtiyatlılık marjı çerçevesinde kullanacak.

Çekilme mümkünlüğü düşük olan mevduatın faiz oranındaki değerli değişimler altında dahi yine fiyatlama mümkünlüğü düşük olan kısmı çekirdek mevduat olarak, kalan kısmı ise çekirdek olmayan mevduat olarak sınıflandırılacak.

Gerçek kişi ve perakende müşterilere ilişkin erken kapanma riski bulunan vadeli mevduat ve erken ödeme riski bulunan sabit faizli kredilerdeki opsiyonalite iki basamaklı bir yaklaşım kullanılarak dikkate alınacak.

Birinci basamakta, faiz oranlarının cari vade yapısı göz önüne alınarak sabit faizli kredilerin erken ödeme oranları ve vadeli mevduatın erken kapanma oranları içsel olarak hesaplanırken, banka tarafından bu oranların içsel olarak hesaplanamaması halinde Kurum tarafından belirlenen oranlar kullanılabilecek.

Yönetmelik 1 Ekim 2025 tarihinde yürürlüğe girecek

Azami oranlarda aşım oluşması durumunda son iki periyot art geriye azami oranda aşım bulunması ve son 12 aylık devir içerisinde son devir aşımı dahil üç kez azami oranın aşılması koşullardan rastgele birinin varlığı halinde oluşan son devir aşım fiyatı kıymetli sistemik sermaye yeterliliği standart oranının hesaplamasında özkaynaktan indirilecek.

Bu kapsamda Bankacılık Hesaplarından Kaynaklanan Faiz Oranı Riskinin Standart Şok Metoduyla Ölçülmesine ve Kıymetlendirilmesine Ait Yönetmelik yürürlükten kaldırıldı.

Söz konusu yönetmelik 1 Ekim 2025 tarihinde prestijiyle yürürlüğe girecek. Yönetmeliğin konsolide temele nazaran uygulanması ise 1 Nisan 2026 tarihinde başlayacak.

Söz konusu rasyonun yüzde 15’i aşması risk oluşturabilir

Bankacılık hesaplarından kaynaklanan konsolide ve konsolide olmayan faiz oranı riski standart rasyosu, bankaların faiz oranı şoklarına karşı ekonomik bedelinin ne kadar değiştiğini gösteren bir ölçü olarak öne çıkıyor.

Bu oran yüzde 15’i aşarsa, bankaların risk idaresi zayıf sayılabiliyor ve müdahale gerekebiliyor. Bu orana nazaran bankalar da kendilerini ayarlıyor.