Kel katliamı göz açtırmadı! ‘Kafaları altın dolu’ dediler, sonrası kaygı sineması üzere
Derleyen: Betül Yasemin Keskin / Milliyet.com.tr – Albinizm, genetik bir rahatsızlık. Saç, cilt ve gözlerde melanin pigmenti eksikliğine yol açan bu durum, Sahra Altı Afrika’da ortalama 5 bin ila 15 bin bireyde bir görülüyor. Bu bireyler, güneşe karşı çok hassasiyetleri nedeniyle fizikî olarak zati güç şartlarda yaşamaya çalışıyor. Lakin Mozambik, Tanzanya, Kenya ve Uganda üzere ülkelerde bu tıbbi durum, büyüsel manalar yüklenerek bir tehdit ögesi haline gelmiş durumda.
Pek çok mahallî toplumda albinizmli bireylerin bedenlerinin uğur getirdiğine inanılıyor. Onların kanlarının, saçlarının ya da uzuvlarının zenginlik ve sıhhat sağlayan muskalar için gerekli olduğuna dair büsbütün temelsiz lakin derinlere işlemiş inançlar var. Bu nedenle albinolar sadece dışlanmakla kalmıyor, tıpkı vakitte birer gaye haline gelerek kaçırılıyor, öldürülüyor ve vücutları parçalanıyor.
ALBİNOLARIN HAYATI TEHLİKE ALTINDA
Sadece deri renkleri ya da saçsız başları nedeniyle beşerler kaçırılıyor, sakat bırakılıyor ve öldürülüyor. Afrika kıtasında bilhassa Mozambik, Tanzanya, Malavi ve Zambiya üzere ülkelerde yıllardır süregelen batıl inançlar, albinizmli bireyler ile kel erkeklerin ömürlerini kâbusa çeviriyor. Organlarının büyü ve zenginlik ritüellerinde kullanılabileceğine inanılan bu bireyler, birer maksat haline gelmiş durumda. Sivil toplum kuruluşları ve insan hakları örgütleri durmaksızın ihtarlarda bulunsa da yaşananlar akılalmaz boyutlara ulaştı.
Bu karanlık inanç yalnızca hayatta olanları değil, ölüleri de amaç alıyor. 2023 yılında Mozambik’in Tete bölgesinde yaşanan bir olay, insanlık dışı bu sürecin geldiği noktayı gösterdi. Yakın vakitte hayatını kaybetmiş 50 yaşındaki bir albino erkeğin mezarı gece yarısı akına uğradı. Betonla korunan mezar, hırsızlar tarafından kazılarak açıldı. Cesedin kimi modülleri çalındı. Olayın akabinde Mozambik polisi yaptığı açıklamada, “Soygunlara karşı üzerine beton dökülerek korunan mezar, hırsızlar tarafından beton kırılarak açılmış ve yakın bir vakitte ölen 50 yaşındaki albinonun beden kesimleri büyü ayinlerinde kullanılmak üzere çalınmıştır” sözlerine yer verdi.
Bu tekil bir hadise değil. Son 10 yılda yalnızca Mozambik’te 100’e yakın albinizmli bireyin misal biçimde kaçırıldığı, öldürüldüğü ya da mezarlarının talan edildiği raporlandı. Cinayetlerin büyük kısmı, kurbanların bedenlerinin klasik büyücülük ayinlerinde kullanılmak üzere talep edildiğini gösteriyor. Kenya, Uganda, Malavi, Tanzanya, Zambiya, Zimbabve ve Angola üzere başka doğu ve güney Afrika ülkelerinde de albinoların beden kesimleri büyücülük ve varlıklı olma ritüellerinde kullanılmak üzere kesilip kaçırılıyor.
‘KEL ERKEKLERİN BAŞI ALTINLA DOLU’
Konuyla ilgili tüyleri diken diken eden bir başka hadise, 2022 yılının mayıs ayında meydana geldi. Mozambik’te yaşayan genç albino bir adam, amcası tarafından ülkenin Mogovolas bölgesinde öldürüldü. Kabahatini itiraf eden amca yeğenini para ayini için kurban ettiğini, bedeninin kesimleri için kendisine yaklaşık 110 bin dolar (yaklaşık 4 milyon lira) vaat edildiğini söyledi.
Üstelik Mozambik’te hayatı tehdit altında olan tek küme albinolar değil, birebir formda saçı olmayan kel erkekler de çeşitli ritüeller için kurban ediliyor. Uzun yıllardır tehdit altında olan kel erkeklerle ilgili kayıtlara geçmiş en trajik olay 2017 yılında meydana geldi. Başı kesilmiş ve organları çıkarılmış halde bulunan iki kel adam, ülkenin albinolara yönelik zulmünün yaygın olduğu bir bölgesinde öldürüldü. Cinayetler, Güney Afrika ülkesinin merkezinde, Malawi sonuna birkaç kilometre uzaklıktaki Milange’de gerçekleşti. Mahallî polis, AFP’ye iki kurbanın 40 yaşın üzerinde olduğunu söylemiş, kel bireyleri öldürmenin zenginlik getireceğine inandıkları için bu cinayetlerin işlendiğini bildirmişti.
KORKUDAN BAŞLARINI ÖRTÜYORLAR
Kurbanlardan birinin başının kesildiği başkasının ise organlarının çıkarıldığı olayda cinayeti işleyenler Zambezia eyaletinin güvenlik güçlerinin sözcüsü Miguel Caetano’nun açıklamasına nazaran 20’li yaşlarda iki gençti. Caetano’nun sözlerine nazaran organların Tanzanya ve Malavi’deki müşterilerinin talihini artırmak için şifacılar tarafından ritüellerde kullanılacağı söylenmişti. 2017 yılından günümüze dek Mozambik’te 5 kel adamın başı içinde altın olduğu düşünüldüğü için kesildi. Büyü yapmak ve varlıklı olma umuduyla insanların kel avladığı bu toplumda ülke genelindeki kel erkeklerin sokağa çıkmaktan korktuğu, sokağa çıkmak zorunda olanların başlarını örttükleri biliniyor.
Basına yansıyan kadar yansımaysan olayların da olduğu hesaba katıldığında tablo daha da vahimleşiyor. Kel erkeklere karşı yapılan bu hücumlara karşı sert tedbirler alacağını bildiren hükümet sözcüleri klasik şifacıları, öldürülen insanların katilleriyle iş birliği yapmakla ağır bir biçimde suçluyor. Ayrıca bedenlerinden alınan modüllerin zenginlik getireceğine dair olan güçlü inancın albinizmli şahısların katledilmesine yol açtığı için büyük bir cürüm olduğunu hatırlatıyor.
