Türkiye F-35’e mi dönüyor? 2 tez gündemde: ‘Uçaklar kısa müddette katılabilir’
Derleyen: Oğuzcan Atış / Milliyet.com.tr – ABD ile Türkiye bağları ortasında en öne çıkan ve uzun müddettir tahlil bekleyen sorunların başında F-35 savaş uçakları geliyor. Türkiye, Rusya’dan S-400 hava savunma füze sistemi almasının akabinde üretici ortaklar ortasında bulunduğu F-35 programından çıkarılmıştı. Bu karar, Türkiye’nin sipariş ettiği S-400’leri taşıyan Rus uçaklarının 12 Temmuz 2019’da Türkiye’ye gelmesinden 5 gün sonra, Türkiye’nin F-35 projesindeki paydaşlığı 2019 yılında askıya alındı. İlerleyen süreçte Türkiye, 2021 yılında F-35 programından çıkarıldı. Türkiye için üretilen 6 F-35 savaş uçağı, ABD’de depoya kaldırılmış ve iki ülke ortasında bahis hakkında birçok görüşme yapılmış olsa da net bir ilerleme kaydedilememişti. Lakin ABD’de başkanlık koltuğunda yaşanan değişimin akabinde Türkiye ve ABD ortasındaki F-35 trafiğinin son periyotta tekrar hızlandığı sav ediliyor.
Devam eden görüşmelerin olumlu sonuçlanması ve Trump idaresinin Türkiye’yi F-35 programına geri alması halinde Türkiye’nin daha evvel yaptığı 1.4 milyar dolarlık ödemeyi F-35 alımına yönlendireceği sav ediliyor.
‘ANKARA’NIN ODAK NOKTASI F-35 PROGRAMINA YİNE KATILMAK’
Konuya ait İngiltere merkezli haber sitesi Middle East Eye’a konuşan ismini paylaşmayan iki kaynağın aktardığı bilgilere nazaran, ABD ve Türkiye ortasındaki F-35 diplomasisi son devirde tekrar hızlanmış durumda. MEE’ye konuşan kaynakların tezine nazaran, Türkiye son periyottaki F-35 görüşmelerinin ağırlaşmasının akabinde F-16 Blok 70 alımına ait görüşmeleri yavaşlatarak F-35 programına dönüş yapmaya odaklandı.
Odak noktasındaki bu değişimin, mart ayı içinde Cumhurbaşkanı Erdoğan ve ABD Başkanı Donald Trump arasında yapılan telefon görüşmesinin akabinde başladığı belirtiliyor. İki önder ortasında gerçekleşen telefon görüşmesinde F-35 konusunun gündeme geldiği, daha evvel Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın açıklamalarına da yansımış ve hususa ait görüşmelerin sürdüğü söz edilmişti. Geçtiğimiz mart ayının 25’inde ABD’ye giden Dışişleri Bakanı Hakan Fidan da mevzuya ait görüşmelerin sürdüğünü tabir ederek ABD’nin S-400 alımından sonra Türkiye’ye uyguladığı CAATSA yaptırımlarını işaret ederek, “CAATSA yaptırımı, biliyorsunuz yani ona takılmamızın bir münasebeti vardı. Ben umuyorum inşallah yakın vakitte bu bahiste bir gelişme olacak. Çalışıyoruz. Gece gündüz bu mevzuda bir çalışmamız var” biçiminde konuşmuştu.
’20 MİLYAR DOLARLIK MUAHEDENİN ÖNÜ AÇILABİLİR’
Türkiye’nin F-35 programına tekrar dahil edilmesi halinde, uçakların yanı sıra ABD’den 20 milyar dolar bedelinde yedek modül ve mühimmat alımını da içeren büyük bir muahede imzalayabilir. Hususa ait konuşan Fidan, Türkiye’nin farklı taleplerinin de olduğunu söz ederek, “Hak ettiğimiz yalnızca F-35 problemi değil, CAATSA’ya takılan ve CAATSA’nın aslında oluşturduğu ruhsal tabana takılan diğer uygulamalarımız da var. Savunma Sanayii Başkanlığımızın ve firmalarımızın Amerika’dan temin etmek istediği yaklaşık 20 milyar dolarlık yedek modül var. Zira biz biliyorsunuz, savunma endüstrinde sahiden çok ileri durumdayız fakat burada da özgün dizayn bize ilişkin olmakla bir arada birtakım ana gereçleri, yedek modülleri, bu geliştiren dizaynların silahı ve teçhizatın, mühimmatın yedek kesimleri, ana gereçleri dışarıdan almıyoruz. Bunlar içerisinde Amerika da var” demişti.
Türkiye, F-35 programından çıkarıldıktan sonra proje için ödediği 1.4 milyar doları F-16 alımına yönlendirmişti. F-16 tedariğine ait yapılan çalışmalarda geçtiğimiz yıl revize yapılmış ve Türkiye F-16 tedarik planını küçülterek 79 adet modernizasyon kitinden vazgeçmiş, yalnızca 40 yeni uçak talep etmişti. Yapılan bu revizenin akabinde mutabakatın toplam bedeli 23 milyar dolardan 7 milyar dolara düşmüştü.
‘6 UÇAK ÇOK KISA MÜDDETTE KATILABİLİR’
MEE’ye konuşan ikinci bir kaynak, F-16 ve F-35’lerin Lockheed Martin tarafından üretildiğine dikkat çekerek Türkiye’nin daha evvel F-16 tedariğine kaydırdığı 1.4 milyar dolarlık ödemeyi tekrar F-35 için kullanacağını belirtti. F-16 Blok 70 üretim çizgisinin ağır olması sebebiyle Türkiye’nin F-16 alması halinde birinci uçakların teslim edilmesi uzun bir vakit alabilir. Lakin F-35 programına dönüş sağlandığı durumda halihazırda hangarlarda nizamlı bakımları devam eden 6 uçak, çok kısa bir mühlet içinde Türk Hava Kuvvetleri’ne katılabilir.
“Türkiye, operasyon yaptığı çok sayıda alanda konuşlandırabileceği her türlü hava aracına gereksinim duyuyor. Ankara’nın maksadı F-16 muahedesini iptal etmek değil, lakin somut bir ilerleme olması halinde F-35 programına öncelik vermek.” – MEE kaynakları
Türkiye ve ABD ortasındaki F-35 diplomasisi devam ederken, İsrail ve Yunanistan’ın mümkün satışa karşı Washington’da lobi faaliyetleri yürüttüğü biliniyor. İki ülke de bölgedeki mevcut ‘stratejik dengenin’ korunması için Türkiye’ye F-35 satılmasına karşı çıkıyor.
