‘Paylaşılamayan miras’ yok oluyor: Vaktinde mükemmel bir mimari yapılmış
Resmi kayıtlarda yaklaşık 800-900 yıllık bir köy olan Alaçeşme’de Osmanlı sivil mimarisinin en hoş örneklerinin yer aldığı ve günümüze kadar ulaşan tarihi düğmeli konutlarının birçoğu yıkılma tehlikesi ile karşı karşıya kaldı. Çok az sayıda düğmeli meskenin restore edilerek mesken olarak kullanılıp kimilerinin otel olarak işletildiği Antalya’nın Akseki ilçesinde sahipsiz kalan düğmeli konutlar bir bir vakte yenik düşüyor. Onarım maliyetlerinin yüksekliğinden, ayrıyeten mirasçıların anlaşamamasından ötürü bir çok mahallede meskenler yıllar içerisinde göçmeye başlarken, kimileri ise bakımsız bir halde ayakta kalmaya çalışıyor.
“ALAÇEŞME MAHALLESİNİN TARİHİ”
Alaçeşme mahallesi muhtarı Hasan Uluğkay, “Alaçeşme, resmi kayıtlarda 800-900 yıllık tarihe sahip, Yörükler ve Rumlar köy sakinleri ortasındaydı. Osmanlı kayıtlarında “Alakilise” yahut “Alakilisa” diye geçer. Bu isim köyde evvelden yer alan ve bakımsızlıktan yıkılan işlemeli Rum kilisesinden gelir. Vilayet Meclisince ismi “Alaçeşme” olarak değiştirildi, 1928 yılında Dahiliye Vekâleti kayıtlarında da “Alaçeşme” ismiyle yer aldı” dedi.
“MAHALLE HALKININ BİRÇOĞU YILLAR EVVEL GÖÇ ETMİŞ”
Alaçeşme Mahallesi Muhtarı Hasan Uluğkay, mahallenin çocukluk yıllarında 55-60 yıl evvel çok kalabalık olduğunu ve bir çok insanın iş bulmak için köyden Antalya, Aydın, Milas, İzmir, İstanbul üzere yerlere yerleştiklerini söyledi. Öteki kentlere göç eden ailelerin meskenlerinin boşalması nedeniyle bakımsızlıktan onlarca tarihi meskenlerin yıllar içerisinde çöktüğünü, çok az sayıda düğmeli konutun kaldığını söyledi.
“2008 YILINDA 7 TARİHİ KONUT MÜDAFAA ALTINA ALINDI”
2008 yılında klasik konut mimarisinin nitelikli örneklerinden 7 konut, tarihi mezar taşları ile anıtsal nitelikli ağaçların bulunduğu mezarlık ve köyü yaylaya bağlayan taş döşeme yolların müdafaa altına alındığını anlatan Uluğkay, 2008 yılında Antalya Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu uzmanlarınca, eski muhtar Mustafa Pınarbaşı periyodunda Alaçeşme köyünde yapılan çalışmalar sonucunda hazırlanan rapor doğrultusunda, taş ve ahşap gereçle inşa edilen, Akseki bölgesi klasik konut mimarisinin nitelikli örneklerinden olan 7 yapının, taşınmaz kültür ve tabiat varlığı olarak tesciline karar verildiğini ve söyledi.
“ÇİFT CUMBALI VE HER ODASINDA BANYOSU BULUNMAKTADIR”
Köyün yaklaşık 800 yıl evvel kurulduğunun varsayım edildiğine değinen Uluğkay, “Köydeki tarihi meskenler, Akseki’deki hatıllı meskenler sınıfındadır. Muhafazaya alınan konutlar, yaklaşık 250-300 metrekare alana yerleştirilmiş, her odasında banyo bulunan 6 ve 7 odalı konutlardır. Bunların kafesleri cumba olarak anılmaktadır ve dışa açık halde bulunmaktadırlar. Cumbalar meskenin hem ön tarafında hem de art tarafında mevcuttur. Sabahtan sabah güneşini alırken,öğleden sonra ise akşam güneşini alıyor. Vaktinde mükemmel bir mimari yapılmış. ” dedi.
“17 YILDA 2 TARİHİ KONUT RESTORE EDİLDİ”
Alaçeşme Mahallesi’nde müdafaa altına alınan, bir çivi çakılmasına dahi müsaade verilmeyen lakin onarım çalışmaları da yapılmayan düğmeli konutların çatılarının büsbütün göçtüğünü ve düğmelerinin çürümeye başlayarak yıkılmaya başladığına dikkat çeken Uluğkay, şu bilgileri verdi:
“Mahallemizde 2008 yılında Antalya Koruma kurulu tarafından müdafaaya alınan 7 adet tarihi özelliği olan bina var. 5 konutun asıl sahipleri öldü. Bunlar mirasa kalan konutlardır. Muhafaza altına alındığından bir çivi dahi çakılmıyor. Bu meskenlerin çatılarından su aldığı anda konut yıkılmaya başlar. Evvelden çatılarını bakımlarını yaptırıyorlardı. Artık ise bir çivi dahi çakamıyorlar. Kimileri ise Kültür ve Turizm Bakanlığı her ne kadar dayanak verse bile kendilerinin ekonomik durumlarının uygun olmaması nedeni ile yaptıramadılar. Yalnızca 2 kişi onarımını yaptırabildi. Bunlar da Turizm Bakanlığından bir ölçü yardım alarak yaptırdı. Maalesef 5 mesken kullanılamaz hale geldi. Bu meskenlerin kırılan kiremitleri bile değişseydi bugün hepsi ayakta olacaktı. Ancak maalesef müsaadesiz çivi bile çakılamıyor. Meskenler yıkıma mahkum edildi. Tarihi köyün tarihi düğmeli konutları yıkılmaya terk edildi. Devletimiz inşallah bu konutlara bir tahlil bulur” formunda konuştu.
