5 yılda 500 bitki üzerinde araştırma yapıldı! 35’i sağlam kaldı
Prof. Dr. Ümit Serdar, ticari tarım eserlerinin ziyanlı ve hastalıklara karşı sağlam çeşitlerini tespit ederek kayıt altına alıyor. Çeşitlerin hangi hastalığa ya da zararlıya karşı dayanıklılığını bilimsel olarak kanıtlayan Prof. Dr. Serdar, aynı cins tipleri birbirlerine aşılayarak her şiddetli kuralda hayatını sürdüren bitkiler elde ediyor.
İnceleme ve araştırmalarını Ali Nihat Gökyiğit Araştırma İstasyonu’nda ve fakültede devam ettiren Serdar, 5 yıldır kök çürümesi hastalığı üzerine çalışma yürütüyor. 500 bitki üzerinde başladığı araştırmalarda sona yaklaşan Prof. Dr. Serdar’ın elinde kök çürüklüğüne sağlam 35 bitki sağlam olarak bugüne kadar geldi. Ortalarında çoğunlukla kestane çeşidi bulunan bu 35 bitki çoğaltılarak ticari bahçelerde kullanılması amaçlanıyor. Serdar, araştırma istasyonunda ağırladığı Tarım Topluluğu Grubu ve Ziraat Fakültesi öğrencilerine hastalıktan ziyan gören bitkileri ve sağlam bitkileri yerinde göstererek ders verdi.
“DOĞRU ANACA AŞILANAN KESTANELER DAİMA YAŞAMA KABİLİYETİNE SAHİP OLACAK”
Birçok kestane tipinin en az bir hastalık ya da zararlıya dayanıksız olduğunu, bunu ortadan kaldırmak için de çalışmalar gerçekleştirdiklerini öğrencilere aktaran OMÜ Ziraat Fakültesi Bahçe Bitkileri Kısmı Öğretim Vazifelisi Prof. Dr. Ümit Serdar, “Betizac çeşidi kestane ağacı gal arısı zararlısına sağlam, çok tanınan bir çeşit. Erkenci, verimli, kestane kanseri hastalığına sağlam, meyvesi iri ve lezzetli bir çeşit. Olumsuz bir özelliği ise meyveleri korumaya pek sağlam değil. Betizac tıpkı vakitte anaç da seçiyor. Marsol anacı en uygun anaç olarak belirlenmiş. Marsol anacından ürettiğimiz betizac fidanları aşılama sayesinde daima yaşama kabiliyetine sahip olacak. Araştırmalar yaptık. Betizac için Macit55 yeterli bir anaç, Akyüz ve A56 güzel bir anaç lakin hala bahsettiğimiz anaçlarda açılım meydana geliyor. Yani karakterleri koruyamıyoruz. Marsol anacında ise Bursa’da İspanya’dan gelen anaçlar daldırma ile çoğaltıldı. Biz de burada üretimlere başladık” dedi.
“500 BİTKİDE YAPTIĞIMIZ 5 YILLIK İNCELEMEDE 35 BİTKİ HAYATTA KALMAYI BAŞARDI”
Zorlu koşullar ve kök çürümesine güçlü 35 bitkinin çoğaltılması için çalışmaya başladıklarını lisana getiren Prof. Dr. Ümit Serdar, “Kestane kanseri hastalığında gövdede renk değişimi ve çatlaklıklar olur. Ağaç bu noktadan zayıflamaya başlıyor. Birtakım çeşitler sağlam kimileri hassas. Betizac ve marigoule çeşitleri kansere sağlam tipler. Çeşitlerin özellikleri olarak yalnızca randıman ve kalite değil hastalık ile zararlılara dayanıklılık özelliklerini dikkate almamız gerekiyor. Ayrıyeten kök çürüklüğü hastalığı da kestane açısında sorun. Marsol anacı, Akyüz, Ali Nihat ve A56 kök çürüklüğüne güçlü tipler. Üniversitemizde kök çürümesi dayanıklılığına karşı seleksiyon çalışması yaptık. 500 bitkide yaptığımız incelemede 450 bitki kurudu ve 50 bitki kaldı. Onları da 5 yıldan beri sıkıntı kurallarda tutuyoruz. Kuruyanlar kurusun, sağlam olanlar kalsın diye bunu yapıyoruz. Şu anda 35 bitki sağlam olarak kaldı. Birinci başta o bitkileri de araştırma yaptığımız yerden alıp istasyona getirmek istedik. Sonrasında onların güçlü lakin hastalık taşıdığını bildiğimizden istasyona taşımadık. Bunun yerine üniversitemiz yerleşkesine 2 kamyon toprak gönderdik ve sağlam 35 bitkiyi orada çoğalmaya başlayacağız” diye konuştu.
“GAL ARISI, KESTANE AĞAÇLARINA ÇOK ZİYAN VERDİ”
2 yıl evvel Karadeniz’e gelen ve kestane ağaçlarına büyük ziyan veren gal arısı ile gayret konusunu öğrencilere aktaran Prof. Dr. Serdar, “Öğrencilerimize kestanedeki hastalık ve zararlılardan bahsettik. Toprağın ehemmiyetini de anlattık. Kumlu, tınlı ve killi toprak ortasındaki farklılıkları gösterdik. Ağır killi toprakta kök gelişimi zayıf ve çapalamak güç. Ali Nihat Gökyiğit Araştırma İstasyonu’nda maksadımız randıman ve kalitesi yüksek, hastalık ve zararlılara sağlam çeşitler geliştirmek. Kestanede kök çürüklüğü ağacı kurutan bir etmen. Kestane kanseri gövdede ve kollarda kurumalara neden oluyor. Her 2’si de mantari hastalıklar. Son yıllarda ise şiddetini arttıran bölgemize 2 yıl evvel gelen kestane gal arısı zararlısı var. Bu ziyanlı nedeniyle birçok ağaçta büyük bir ziyan yaşıyoruz. Bu bir taraftan da bizim için seleksiyon imkanı sağlıyor. Çalışmalarla Ali Nihat ve Akyüz çeşidinin gal arısına sağlam olduğunu gördük. Bu hedefle çeşitleri tescil ettirmiştik. Macit55 çeşidinin ise öteki özellikleri çok uygun olmasına karşın gal arısına hassas olduğunu keşfettik. Öğrencilerimize çeşit ıslahının kıymetini de gösteriyoruz. Bir taraftan çeşit üretmek için anaç da kıymetli. Bu gayeyle bedizac çeşidi için Macit55’in daha uyumlu olduğunu, Akyüz çeşidi için de A56 genotipinin daha uyumlu olduğunu gördük” biçiminde konuştu.
Verimlilik ve kalitenin yanı sıra dayanıklılığın da büyük değer arz ettiğini vurgulayan Serdar, “Kestane bahçelerinde yanlışsız çeşitle üretime devam edersek, ileride hiçbir sorun yaşamayacağız. Bedizac, Akyüz, Ali Nihat güçlü bir çeşit. Kansere sağlam marigoule kestane çeşidini de çok beğeniyorduk lakin marigoule, gal arısına hassas bir çeşit. Marigoule çeşidinde de yeni bir çalışmaya başladık. Gal ortasına güçlü çeşitleri marigoule anaçları üzerine aşıladık, çeşit değiştirme çalışması yaptık. Çeşit değiştirme aşılarında da Ertan çeşidinin marigoule ile çok hoş uyuştuğunu gördük. Kanser hastalığıyla ilgili olarak ise Erfelek çeşidindeki ağaçlarda kanser hastalıkları gördük. Marigoule, maraval ve bediac Avrupa-Japon kestanesi melezi ile Akyüz, Ali Nihat farklı hibritlerin kompleks tipleri olarak dikkat çekiyor. Bunlar kestane kanserlerine güçlü çeşitlerdir” tabirlerini kullandı.
Bilim adamları tarafından Ali Nihat Gökyiğit Araştırma İstasyonu’nda birçok bitki üzerine araştırma ve geliştirmeler yılın dört mevsiminde de sürüyor. Öğrenciler de istasyona gelerek, bu araştırmaları yerinde gözlemleyip, uygulamalara katılabiliyor.
