Toprağın direnen bayanları
Seray Şahinler / İstanbul – Geleneksel Türk çini sanatına çağdaş yorum kazandıran Elif Uras’ın yeni standı sanatseverlerle buluştu. Sanatkarın bayan emeğini tarihi ve maddi kültür ekseninde sorgulayan “Ellerinde Toprak” standı Galerist’te açıldı. Kale Tasarım ve Sanat Merkezi’nin (KTSM) takviyesiyle gerçekleşen stantta, sanatkarın New York’ta torna ve elde şekillendirme teknikleriyle ürettiği seramik işleri, Osmanlı’dan bu yana Türk çiniciliğinin tarihi merkezi olan İznik’te döküm sistemiyle ürettiği yapıtlarıyla birinci defa bir ortaya geliyor.
Elif Uras stantta bir ortaya gelen işlerinde, bayanın geçmişten bugüne uzanan ‘seçilmiş rollerine’ bakıyor. Toprağa bağlı bayanların direnişi anlatan eserler, bayan emeğinin, çağlara yayılan gayretini izliyor.
Altın-kadın ilişkisi
Sanatçı yapıtlarında bayanı ona en çok atfedilen unsurlardan biriyle, altınla ilişkilendiriyor. Yapıtlarda altın vücutlarla karşılık bulan bayanlar, Anadolu’da tarih öncesine uzanan bu besbelli ilişkiyi sembolize ediyor. Anadolu’daki altın geleneğine, cumhuriyet altınlarına, günümüzde bayanların kendilerine has bir iktisat modeli oluşturdukları altın gününe referans veren eserler, bu pahalı madeni ataerkil güçlerin simgesi olmaktan çıkarıyor ve bayanların karşılıksız emeğinin sembolü olarak tasavvur ediyor. Uras’ın kurduğu “Kadınları Meclisi”nde yaldızla boyanmış bayan figürleri, vazoların yüzeylerinde, mesken içi emekten tarıma, dokumacılıktan çömlekçiliğe kadar uzanan klâsik kültürel pratiklerin taşıyıcısı olarak beliriyor. “Zanaat Sarayı”ndan bakan, ütü yapan, kumaş dokuyan, yemek pişiren bayanlar, yaldızlı temsilleriyle kendi kabuklarından çıkıp ‘parlıyor’.
“Ellerinde Toprak”, 8 Kasım’a kadar, pazar günleri hariç her gün Galerist’te ziyaret edilebilir.
Serginin en etkileyici köşesinde Uras’ın Bizans’tan, Roma’dan ve daha da eskiye giderek tarih öncesi idollerden ilhamla dokunduğu bayanlar izleyiciyi karşılıyor. Tanrıçaları anımsatan bu figürler, bayanın bedensel temsillerini, doğurganlığını, fiziki ve ferdi uğraşını eski çağlardan günümüze taşıyor.
Anadolu, kültürler ve katmanlar ortası bir seyahat demek. Uras’ın işleri de birebir biçimde, katman katman işlenmiş. Sanatkarın bayan vücudundan esinlenen vazoları, figüratif ve soyut anlatımları iç içe geçiriyor: İslam sanatının geometrik ritminden esinlenen optik desenler, sanatkarın yaşadığı coğrafyaya has Neolitik kil figürlerinden ilhamla şekillenen formlar üzerinde dalgalanıyor. Astar, sır, sıraltı boya ve altın yaldız kullanımıyla bu katmanlar birbirleriyle konuşuyor.
Yükte ve kıymette ağır
Serginin son odası ise altının sosyoekonomik ve sosyokültürel mazisiyle birleşiyor. Bir sarmal olarak birbirini takip eden 200’e yakın seramik sikke, arkeolojik kazılardan çıkan para temsillerine referans vererek tanrıça gibisi figürler ve emek imgeleri taşıyor. Gitgide boyutları da büyüyen bu sikkeler, bayanın kendine biçilen rolleri ve ona atfedilen hareketleri temsili görsellerle bütünleştiriyor.
