Zelzele sonrası İstanbul işgal altında

Ümran Avcı – Arif Ergin, birinci romanı “Tekvin” ile dikkatleri üzerine çekmiş, gizemlerle ördüğü kitabı yılın en uygun kitapları seçkisinde yer almıştı. Yerli Dan Brown olarak anılan Ergin, yeni romanı “Gizlenen” ile tekrar okurlarının karşısına çıktı. Birinci kitabında Osman Hamdi Bey’in kayıp tablosu Tekvin’in peşine düşen müellif, son romanında Mimar Sinan’ın yapıtlarındaki gizemi aydınlatmaya çalışıyor. Tarih ve sanatı harmanlayan Arif Ergin, mühendis kimliğinden de faydalanarak şifrelerle ördüğü kitabında nefes nefese bir okuma vadediyor. 

■İstanbul’un tünelleri ve dehlizlerinde geçen bu roman öncesi nasıl keşifler yaptınız?

Aslında romanlarımda bahsettiğim tüm hususlar benim çocukluktan beri özel ilgi alanım olan hususlar. Bütün ömrümü bu bahisleri araştırarak, İstanbul’un tünel ve dehlizlerinde, eski yapıtlarında dolaşarak geçirmiş biriyim. Hobilerimi ve ilgi alanlarımı romana dönüştürdüm diyebilirim. Bunları yazıya dökme süreci ise yaklaşık beş yılımı aldı.

■“Gizlenen”de beklenen büyük İstanbul zelzelesinin bir ulusal güvenlik problemi olduğuna işaret ediliyor. 

Roman 2035 yılında geçiyor. Beklenen büyük İstanbul sarsıntısı olmuş ve kent yerle bir hâlde. Pek çok ülke bize yardım için askeri hastane gemileri ve işçi gönderiyor. Fakat vakitle kimilerinin diğer maksatları olduğu ortaya çıkıyor. İstanbul’u ele geçirmek için sinsi planlar yapan ülkeler var. Bu planları fark eden kimi Türk kümeler direnişe geçiyor. İstanbul’un tünel ve dehlizlerinde, zelzelede sapasağlam ayakta kalan Mimar Sinan yapıtları ve Ayasofya labirentlerinde geçen bir kıssa. Esin kaynağı hem 1918-1922 ortası yaşanan gerçek İstanbul işgali, hem de geçtiğimiz yıllarda birtakım devletlerin yapmış olduğu Millennium Challenge ve Nemesis tatbikatları. Bu tatbikatların kimilerinde ana senaryo, sarsıntıyla yerle bir olan bir kentin işgali konusuydu. Askeri uzmanların ve emekli kumandanların medyada yaptığı açıklamalar, bu kentin İstanbul olabileceği yolundaydı. Tüm bu gerçeklerin şekillendirdiği bir roman oldu “Gizlenen”.

■Romanda öne çıkan hususlardan biri de tarihi yapıtların el değiştirmesi, çalınması. Neler söylersiniz?

“Gizlenen” romanının irdelediği bir başka husus da Hıristiyanlığın ‘Katoliklik ve Ortodoksluk’ olarak iki büyük mezhebe bölünmesi. Bu da direkt İstanbul ile ilgili bir bahis. Roma İmparatoru Büyük Konstantin, başşehri Roma’dan İstanbul’a taşıyıp kente Konstantinopolis ismini verince, bu kenti siyasetin de dinin de başşehri yaptı. İşte o andan itibaren Hıristiyanlık için için kaynamaya başladı, zira Roma’daki Latinler bu durumu asla benimsemediler. Hatta “Konstantin’in Vasiyeti” isimli bir doküman kurgulayarak İstanbul’daki kiliseyi makam olarak kendilerinden daha aşağı ilan ettiler. Yaşanan çekişme o denli bir boyuta vardı ki iki kilise birbirlerini aforoz ettiler, bir diğer deyişle kafir ilan ettiler. Tüm bunlar tarihi dokümanlara dayanan bahislerdir. “Gizlenen”de bunları evraklarıyla işliyoruz. Üstelik mezhepler ortası bu çekişme bugün bile devam ediyor. Romanımız boyunca İstanbul’u işgale yeltenen güçler kendi ortalarında bu ihtilafı da yaşıyorlar. Roman kahramanlarımız Kenan ve Derya, “Konstantin’in Vasiyeti” isimli dokümanın de peşine düşüyor ve okurlarla birlikte sırları bir bir açığa çıkarıyor.

‘Mimar Sinan’ın elinden çıkmış tek bir çizgi bile yok arşivlerimizde’

■Mimar Sinan’a başka bir başlık açmak lazım. Yapıtlarının günümüze ulaşan projeleri yok. Buna rağmen inşa sürecinin şeceresini tutmuş. 

Her ne kadar romanlar kurgusal metinler olsa da ben bilhassa de bu türlü tarihî ve bilimsel bahislerin işlendiği kitaplarımda gerçekleri baz alabilmek için önemli bir araştırma yapıyorum. Yıllar süren bu araştırmalar sonucunda arşivlerden, sahaflardan, seyahat ettiğim yerlerden çok sayıda bilgi, evrak ve kitap topluyorum. Tıpkı çalışmayı Mimar Sinan’la ilgili de yaptım ve motamot söylediğiniz yapıtlarının inşa süreçlerine dair pek çok ayrıntı evraka ulaştım. Gereç listeleri, işçi listeleri, devasa bir lojistik ve nakliye ağına ait pek çok evraka ulaştım. Bunların yayımlandığı akademik çalışmalar da var. Enteresandır ki Mimar Sinan’dan bize pek çok doküman kalmış fakat hiçbir yapıtının projesi yok. Mimar Sinan’ın elinden çıkmış tek bir çizgi bile yok arşivlerimizde. Meğer ondan çok daha eski mimarların ve sanatkarların orjinal evrakları, çizimleri, eskizleri bugün dünyanın pek çok arşivinde ve müzelerinde mevcut. “Neden Mimar Sinan’dan geriye hiçbir çizim kalmamış?” aslında merak eden ve sorgulayan her bireyin aklına gelen bir soru. Ben de bu sorunun peşine düştüm ve romanda bunu da irdeledim. İrdeledikçe farklı bilgilere ulaştım. Örneğin Mimar Sinan’ın şaheser bir mescidine neden çıraklık yahut kalfalık yapıtım dediği, çıraklık-kalfalık-ustalık kavramından nasıl bir öğreti anlaşılması gerektiği üzere birinci defa “Gizlenen” okurlarının öğreneceği kıymetli bilgiler de var.