Taban fiyatta beklentiler şekilleniyor! İşte artırım pazarlığının başlayacağı sayı
Milliyet.com.tr/ÖZEL Yıl sonuna gerçek yaklaştıkça minimum fiyatla ilgili beklentiler şekillenmeye başlıyor. Minimum fiyat görüşmeleriyle ilgili birinci resmi açıklama geçtiğimiz günlerde Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat Işıkhan tarafından yapıldı. Bakan Işıkhan, “Asgari ücreti belirlemek için aralık ayı başında bu süreci başlatacağız. Çalışanların satın alma gücünü korumak kıymetli. Ekonomimizin genel istikrarına ziyan vermeyecek bir seviyede belirleneceğini umut ediyorum” sözlerini kullandı.
Öte yandan 2025 yılı minimum fiyatın gerçekleşen enflasyon ve hedeflenen enflasyon üzerinden belirleneceği konuşuluyor. Orta Vadeli Program’da yıl sonu enflasyon yüzde 41.5 olarak öngörülmüştü. 2025 yılı enflasyon amacı ise yüzde 17.5 olarak belirlendi.
Peki yeni taban fiyat hedeflenen enflasyon mu yoksa gerçekleşen enflasyon üzerinden mi belirlenecek? 2024 yılı minimum fiyat tek artırımla belirlenmiş, bir orta artırım yapılmamıştı. Yeni artırım devrinde refah hissesi gündeme gelir mi?
ENFLASYON BEKLENTİLERİ ŞEKİLLENİYOR
Konuyla ilgili merak edilenleri milliyet.com.tr’ye kıymetlendiren Toplumsal Güvenlik Müşaviri Emin Yılmaz şu sözleri kullandı: “2024 yıl sonu gerçekleşecek olan enflasyonun %40 ile %45 ortasında olacağını kestirim ediyorum. 2025 yılı hedeflenen enflasyon ise OVP’de %17,5 üzerinden kıymetlendirilmektedir.
Asgari fiyatın tarifi ilgili yönetmelik doğrultusunda “İşçilere olağan bir çalışma günü karşılığı ödenen ve emekçinin besin, konut, giysi, sıhhat, ulaşım ve kültür üzere zarurî muhtaçlıklarını günün fiyatları üzerinden taban seviyede karşılamaya yetecek ücret” olarak değerlendirilmiştir.
Asgari fiyat ile ilgili kuruldaki üyelerin şu ana kadar telaffuzlarına kulak verdiğimizde işçi sendikasından Türk-İş Başkanı Ergün Atalay asgari fiyatı şu an konuşmak için erken olduğunu, konuşmaya başladığımız vakit enflasyonu tetiklediğini söyleyerek net bir tabir kullanmadan kaçındığını gözlemlemekteyiz.
İşveren tarafı olarak TİSK Başkanı Özgür Burak Akkol’un medyadan uzak sırf evvelki komitelerin haftalık yolu basın açıklamalarında konuşmalarını gözlemliyoruz. Ancak yazılı ve görsel basında çeşitli şirket liderleri ve organize olmuş patron dernek temsilcileri, hatta memleketler arası kredi derecelendirme şirketleri 2025 yılı taban fiyat artışı ile ilgili varsayımlarda bulunmaktadır.
ASGARİ FİYATTA BEKLENTİLER NE?
Burada da iki kesim ortaya çıkmaktadır. Yurt dışı merkezli bankacılık ve piyasa ekonomistleri tavsiyelerinde taban fiyat için en fazla %30’luk bir artışı öngörüyor. Yurt içi kurumsal şirket yöneticileri ise %50‘ye nazaran bir sonraki bütçelerini ayarladıklarını belirtiyor.
‘2025’TE TEK ARTIRIM İLE SÜREÇ YÜRÜTÜLECEK’
Orta Vadeli Program’da, “Ücret fiyat sarmalının önlenmesine yönelik taban fiyat artışlarının dezenflasyon süreciyle ahengi gözetilmeye devam edilecektir” denilmiştir. Burada enflasyon bilgileri belirleyici nokta olacaktır. 2025 yılı için de tek artırım ile süreç yönetilecektir.
PAZARLIKLAR HANGİ SAYI ÜZERİNDEN BAŞLAR?
Pazarlık süreci gösterge sayısı olan enflasyon verisi ile başlayacaktır. Taban fiyatta pazarlıkların yüzde 40 oranı üzerinden 23 bin 802 TL ile başlayacağını iddia ediyorum.
‘ASGARİ FİYAT 80’DEN FAZLA KALEMİ ETKİLİYOR’
Asgari fiyatta biz daima net sayısı konuşmaktayız. Ama bunun brüt sayısı, bir de patron maliyeti kısmı mevcut. Şu halde bir hesaplama ile ayrıntılandıracak olursak her %10’luk bir artış patrona yaklaşık 2.500 TL maliyet olarak geri dönmektedir.
Bir de minimum fiyat değiştiği vakit toplamda 80 kalemin üzerinde buna bağlı olarak tetiklenen, toplumun her kısmını tetikleyen bilgilerin değiştiğini söyleyebiliriz. Örnek verecek olursak işsizlik maaşı, sigorta prim günü borçlanma maliyetleri, kıdem tazminatının taban sayısı, SGK idari para cezaları, istirahatte geçen rapor paraları, SGK teşvikleri, isteğe bağlı sigorta primi, ferdî emeklilik prim kıstası, Bağkur primi, stajyer fiyatları, aile toplumsal siyasetler bünyesinde 40’ın üzerinde olan toplumsal dayanak alma kriteri olan gelir testindeki hudut sayı vb. birçok ayrıntının da değiştirdiğini söyleyebiliriz.
ASGARİ FİYAT İÇİN 2 FARKLI TAHMİN!
Beklentim bu sayısı pazarlık ederken hem emekçi hem patronu zora sokmamak, istikrarlı bir süreç izlenerek karara bağlanmasıdır. Fiyat düşük olursa bilhassa dar gelirli olan taban ücretlileri biraz daha zora sokacaktır, fiyat yüksek olursa patronların emekçi çıkarıp küçülmeye gidileceği unutulmamalıdır. Sayılarla tabir edersek minimum fiyatın %45’lik farkla 24.652 TL’ye yahut %50’lik farkla 25.503 TL düzeylerine geleceğini düşünmekteyim.
REFAH HİSSESİ MÜMKÜN MÜ?
Normalde refah hissesi açıklanan enflasyon verisinin üzerine eklenen bir katkı olarak maaşlara yansıtılmaktadır. Burada taban fiyatlı için enflasyon geçmiş periyotlarda olduğu üzere masada olacaktır. Ben minimum fiyatın enflasyonun üzerinde bir sayı ile belirleneceğini düşünmekteyim.”
