9 saatte 200’den fazla zelzele olağan mi? Prof. Dr. Pampal’dan Balıkesir/Sındırgı açıklaması

Balıkesir’in Sındırgı ilçesi, son günlerde arka arda yaşanan sarsıntılarla gündemde. 10 Ağustos’ta 6.1 büyüklüğündeki zelzeleyle sallanan ilçede, dün 9 saat içinde en büyüğü 4.8 olan 200’den fazla zelzele kaydedildi. Bu süratli artış, bölge halkında “deprem fırtınası mı yaşanıyor?” sorusunu gündeme getirirken, Prof. Dr. Süleyman Pampal CNN TÜRK canlı yayınında süreci kıymetlendirdi.

BALIKESİR’DE ARTÇI ZELZELELER SÜRÜYOR

Balıkesir’in Sındırgı ilçesi, 10 Ağustos’ta yaşanan 6.1 büyüklüğündeki zelzeleyle sarsılmıştı. Lakin ilçede sarsıntılar bununla sonlu kalmadı.

Balıkesir’in Sındırgı ilçesinde, dün akşam saat 21.58’de, 4,8 büyüklüğünde akabinde saat 22.00’de 4,2, saat 22.14’te ise 4,3 büyüklüğünde 3 zelzele meydana geldi. Gece boyunca Sındırgı ilçesinde artçı sarsıntılar durmadı. Büyüklükleri çoğunlukla 3.0’ın altında olan yüzlerce küçük zelzele, bölgeyi salladı.

Dünden bu yana 9 saat içinde en büyüğü 4.8 olan 200’den fazla artçı sarsıntı kaydedildi. Bu süratli ve ağır artçı sarsıntıların akabinde bölge halkında büyük bir tedirginlik oluştu ve “Sındırgı’da sarsıntı fırtınası mı yaşanıyor?” sorusu gündeme geldi.

CNN TÜRK canlı yayınında Burçak Bozkuş’a açıklamalarda bulunan Prof. Dr. Süleyman Pampal, yaşanan zelzelelerin nedenleri ve mümkün riskler hakkında kıymetli değerlendirmelerde bulundu.

Deprem uzmanı Prof. Dr. Süleyman Pampal’ın açıklamaları şöyle;

“Bölgede artçıların ağır olacağını ve 5’e kadar büyüklükte artçı olabileceğini söylemiştik. Gerçekten o biçimde gelişiyor. Bu Sındırgı fayları özel ve farklı özellikler taşıyor. Sındırgı’nın çabucak yakın batısından başlıyor; Sındırgı, Akhisar’dan üst gerçek uzanan kuzey-güney doğrultulu bir fay var. Oradan başlıyor ve Afyon’a kadar devam ediyor. Bu fay üzerinde bu sarsıntılara benzeri sarsıntılar daha evvel de oldu. Örneğin 2011 Simav zelzelesi (6 büyüklüğünde) ve 1970 Dinar sarsıntısı var. Buna çok benziyor.

Öncüsü, ana şoku ve artçılarıyla bu fay, biraz güneyinde Dinar civarında 6-7 büyüklüğünde sarsıntılar üretmiş. 1970’de Dinar civarında 6,4 büyüklüğünde bir sarsıntı oldu ve yaklaşık 100 can kaybına yol açtı. 1970’lerin sonunda Dinar’ın kuzey kısımlarına yakın Simav fayında gece zelzelesi oldu, 6,2 büyüklüğünde. 2000’li yıllarda Afyon-Akşehir üzerinden emsal bir sarsıntı oldu; o da 6,5 büyüklüğündeydi.

“TÜRKİYE’DE ZELZELELER 7’NİN ÜZERİNDE NADİREN GÖRÜLÜR”

Bölgenin zelzeleleri çoklukla 6-7 ortasında büyüklükte. Neden? Zira fayların geometrisi ve boyutları olağan fay özelliğinde. Kabuk ince ve kırılgan, bu yüzden sık sık kırılıyor, çok olağandışı güç birikmediği için sarsıntılar ekseriyetle 6-7 ortasında kalıyor. Gediz, bir istisnadır; orada 7,2 büyüklüğünde bir sarsıntı oldu. Genel olarak Türkiye’de sarsıntılar 7’nin üzerinde nadiren görülür.

Sındırgı’ya gelecek olursak, bahsettiğimiz sarsıntı zincirinin son halkası üzere. Batıya yanlışsız Sındırgı ve civarı kırıldı. Burada anormallik şu: Olağan faylarda artçılar, düşen blok tarafında (kuzey) ağırlaşır. Lakin Sındırgı’nın güneyinde yükselen blok tarafında da çok sayıda artçı var. Aslında bunlar bağımsız sarsıntı olma ihtimali de taşıyor.

Buna emsal bir örneği 6 Şubat Kahramanmaraş sarsıntılarında yaşadık. Elbistan merkezli ikinci zelzelesi üreten Çardak Fayı’nın Göksu’dan Saimbey’e uzanan kısmı çok ağır artçı aktiviteye sahne olmuştu. Toprağa de gittim; hâlâ bölgede çalışıyorum. Göksufayı ile Saimbey civarında bir kesişim bölgesi var. Çardak Fayı’nın devamı niteliğinde ve Göksufayı’nın büyük bir fay ile kesiştiği yer. Burada kırılma oluyor, parçalanıyor.

Tabii ki bu doğal bir durum değil. Fakat örnekleri var. Bu bölgede de benzeri örnekler 23 Nisan İstanbul sarsıntısıyla birebir vakitte başladı. Öncü aktivite oldu. Sındırgı civarında 23 Nisan’da birkaç sarsıntı sonrası daima artçı geldi. Emsal durumu Dinar’da yaşadık; haftalar öncesinden 100 civarında öncü sarsıntı oldu, akabinde 6,4 büyüklüğünde ana şok geldi ve artçıları kaydettik.

SINDIRGI VE DİNAR ZELZELELERİ: TÜRKİYE’DE NADİREN GÖRÜLEN AĞIR ARTÇI AKTİVİTE

Bu sarsıntı çok özel. Zira öncü aktiviteyle başlayan, sonra ana şok ve akabinde ağır artçı aktivitenin olduğu zelzeleler Türkiye’de enderdir. Sındırgı ve Dinar’da bu görüldü. Artçıların birden fazla Sındırgı fayının modüllerinin kırılması, lakin güneye gerçek tespit edilememiş yeni fayların olma ihtimali yüksek. Daha evvelki yayınlarda da bunu lisana getirdim; bölgede ağır çalışmalar yapılması gerekiyor. 

“BÜYÜK ZELZELE OLMA İHTİMALİ SON DERECE DÜŞÜK”

Devamı alışılmış ki olacak. Fakat olabilecek en yüksek artçı, yaklaşık dün akşam gerçekleşti: 5 büyüklüğünde. Daha büyüğü farklı faylardan gelebilir. Hem kuzeyde hem güneyde paralel, emsal özellikte olağan faylarda kırılmalar olabilir. Çok düşük bir ihtimalle doğuda Simav ve Gediz kırıldı, o bölgelerde büyük sarsıntı olma ihtimali son derece düşük.

“KUZEY-GÜNEY TARAFLI FAY KIRILIRSA 6-7 BÜYÜKLÜĞÜNDE SARSINTI ÜRETEBİLİR”

Batıya hakikat, kuzey-güney istikametli fay kırılırsa 6-7 büyüklüğünde zelzele üretebilir. Lakin şu ana kadar o fay kırılmadı. Mevcut artçılar kendi içinde kırılmaya devam ediyor. Artçıların sayısının çok fazla olması büyük kırılmayı getirir mi? Bu mümkün lakin düşük ihtimal. Emsal bir artçı aktiviteyi Göksu-Saimbey ortasında gözlemledik; o vakit birtakım meslektaşlarımız büyük sarsıntılar varsayım etti. Lakin bu faylar pasif, kırılması sıkıntı.”