2025 yılında sanayi kesiminin istihdam içindeki hissesi azalırken, hizmetler kesiminin hissesi arttı
TCMB’nin blog sayfasında Yapısal Ekonomik Araştırmalar Genel Müdürlüğü tarafından hazırlanan ve Uzman Zeynep Yılmaz imzası taşıyan tahlil yayımlandı.
Analizde, çalışanların farklı işlere ve kesimlere çarçabuk geçiş yapabilmesinin işgücü piyasasının verimli çalışması için büyük değer taşıdığı belirtildi.
Nitekim iş geçişlerinin esnek olmasının işgücü arz ve talebinin değişen şartlarda süratli bir formda birbirine ahengini sağladığı aktarılan tahlilde, “Bu yazıda, 2025 yılı mayıs ayını baz alarak evvelki bir yıllık devirde Türkiye’de istihdam piyasasında yaşanan değişimleri, sektörel istihdam ve çalışan geçişleri özelinde inceliyoruz. TÜİK’in yayımladığı fiyatlı çalışan datalarına nazaran, 2024 Mayıs-2025 Mayıs ortasında toplam istihdam yüzde 1,2 oranında artarken, istihdamın sektörel dağılımında değişiklikler yaşandı. Sanayi kesimi istihdamı ilgili periyotta yaklaşık 157 bin kişi (yüzde 3,1) azalırken, inşaat bölümünde 83 bin kişilik (yüzde 4,6), hizmetler dalında ise 258 bin kişilik (yüzde 2,9) artış kaydedildi.” tabirlerine yer verildi.
Analizde, istihdamın sektörel dağılımına bakıldığında sanayi kesiminin hissesinin giderek azaldığı, hizmetler kesiminin hissesinin ise arttığının görüldüğüne işaret edildi.
Bu değişimin uzun vadeli global eğilimlerle uyumlu bir gelişme olduğu vurgulanan tahlilde, ülkelerin ekonomik gelişmişlik seviyesi arttıkça, sanayi bölümünün üretim hacmi korunsa ya da artsa dahi istihdamdaki hissesinin çoklukla azaldığı kaydedildi.
Analizde, bu gelişmede, teknolojik ilerlemeye bağlı üretkenlik artışları, tüketici tercihlerinde hizmetler lehine değişim ve global rekabet nedeniyle imalat süreçlerinin farklı ülkelere kayması üzere nedenlerin rol oynayabildiği belirtildi.
Bunun bir yansıması olarak da hizmetler kesiminin istihdamdaki hissesinin arttığı tabir edilen tahlilde, datalar incelendiğinde, yüksek gelirli ülkelerde hizmetlerin istihdamdaki hissesinin Türkiye’nin hayli üzerinde olduğunun görüldüğü aktarıldı.
Analizde, benzeri biçimde Türkiye’de sanayi bölümünün toplam istihdamdaki hissesini, yüksek gelirli ülkeler ile OECD ortalamalarından yaklaşık 5 yüzde puan daha yüksek olduğu vurgulandı.
Ekonomik gelişmenin devamıyla birlikte Türkiye’de bu oranın giderek artması ve istihdamın dağılımının yüksek gelirli ülkelere yakınsamasının beklenebileceği aktarılan tahlilde, şu bilgilere yer verildi:
“İstihdamın sektörel kompozisyonundaki değişimi ve sanayi bölümündeki istihdam kaybının işgücü piyasasına tesirini incelemek için, Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) tarafından sağlanan 4A kapsamındaki çalışan-firma seviyesinde eşleştirilmiş idari kayıt datalarını kullanarak çalışanları bir yıl boyunca takip ediyoruz. 2024 yılı Mayıs ayında çalışmakta olup haziran ayında rastgele bir istihdam kaydı olmayan şahısların sonraki 12 aylık devir boyunca işgücü piyasasındaki durumlarına bakıldığında; İşten ayrılan yaklaşık 835 bin bireyden 191 bini (yüzde 23) temmuz ayında tekrar iş bulurken, yaklaşık 563 bini, yani yüzde 67’si bir yıl içinde tekrar işe giriyor. Bu devirde yine işe girmeyen bireyler kamu hizmetinde vazife alan (SGK 4C), teşebbüsçü olarak kendi işinde çalışan (SGK 4B) ve emekli olanları da içerdiği için, tekrar işe girmeyen yüzde 33’lük kısmın tamamının da işsiz kaldığını söyleyemeyiz. “
İmalat sanayiinde çalışırken işinden ayrılanların tekrar iş bulma oranı yüzde 68 ile genel ortalamayla benzeri seviyede
Benzer incelemenin sanayi bölümü istihdamının büyük çoğunluğunu oluşturan imalat sanayii özelinde de yapıldığı kaydedilen tahlilde, şöyle devam edildi:
“2024 mayıs ayında imalat sanayiinde çalışmakta iken haziran ayında rastgele bir istihdam kaydı olmayan 172 bin bireyden 117 bininin (yüzde 68) 2025 yılının mayıs ayına kadar yine işe girdiğini görüyoruz. Buna nazaran, imalat sanayiinde çalışırken işinden ayrılanların tekrar iş bulma oranı yüzde 68 ile genel ortalamayla benzeri düzeyde. Bu ise, imalat sanayiindeki istihdam kaybının, başka bölümlere kıyasla, ileride işsizlik oranında ek bir artışa yol açma ihtimalinin daha düşük olduğuna da işaret ediyor.”
Analizde, ek olarak, bölümler ortası geçiş esnekliğini incelemek hedefiyle, imalat sanayiindeki işinden ayrıldıktan sonra yine işe giren 117 bin kişinin çalıştıkları kesimlerin incelendiği bildirildi.
Bu bireylerden 47 bininin 2025 mayıs datalarına nazaran tekrar kendi bölümünde çalışmaya başladığı belirtilen tahlilde, bölüm değiştiren 70 bin kişinin yüzde 49’ununu (34 bin kişi) hizmetler bölümüne ve yüzde 34’ünün (23 bin kişi) imalat sanayiinin farklı alt bölümlerine yönelirken, yüzde 15’inin ise (10 bin kişi) inşaat bölümüne geçtiğine dikkat çekildi.
2024 yılı bir yıl içinde işten işe geçiş oranının en yüksek olduğu yıl oldu
Analizde, işten ayrılan çalışanların bir yıl içinde diğer bir işe geçiş oranlarının da yıllar prestijiyle karşılaştırıldığı belirtildi. Buna nazaran, 2024 yılı mayıs ayında çalışmakta olup haziran ayında rastgele bir istihdam kaydı olmayan bireylerden bir yıl içerisinde tekrar işe girenlerin oranının yüzde 67 ile genel olarak evvelki yılların üzerinde olduğu aktarılan tahlilde, “Örneğin, bu oran Mayıs 2018’de yüzde 63 düzeyindeydi. Pandemi sonrasında işgücü piyasasının süratli toparlandığı 2020 yılı (2020 Mayıs-2021 Mayıs dönemi) hariç tutulduğunda, 2024 yılı bir yıl içinde işten işe geçiş oranının en yüksek olduğu yıl oldu.” sözlerine yer verildi.
Analizde, şu değerlendirmeler aktarıldı: “Özetle, son datalar dahilinde 2025 yılında sanayi kesiminin istihdam içindeki hissesi azalırken, hizmetler dalının hissesi arttı. Bu değişimin, orta ve uzun vadede ekonomik kalkınma sürecinin devamıyla birlikte sürmesini ve Türkiye’nin istihdam dağılımının yüksek gelirli ülkelere yakınsamasını bekliyoruz. Öte yandan, Türkiye’de son periyotta işgücü piyasasının hareketli olduğunu ve işinden ayrılan şahısların büyük bir kısmının tekrar iş bulabildiğini görüyoruz. Bu müşahede işgücü piyasası geneli için olduğu kadar imalat sanayiinde çalışanlar için de geçerli.”
