1400 yıllık sır gün yüzüne çıktı! Yerinden bile oynatılmamış: ‘Neredeyse günümüzle aynı’

İzmir’de, UNESCO Dünya Miras Listesi’nde yer alan Bergama Çok Katmanlı Kültürel Peyzaj Alanı’nda hafriyat ve onarım çalışmaları, Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın ‘Geleceğe Miras Projesi’ kapsamında devam ediyor. Tarih öncesi, Helenistik, Roma, Bizans, Beylikler ve Osmanlı devirlerine ilişkin izleriyle Anadolu’nun varlıklı tarihini yansıtan Bergama Antik Kenti’nde süren hafriyat çalışmalarında yeni bir buluntuya ulaşıldı.

Geçen yıl eylül ayında başlayan çalışmalar kapsamında, hafriyat çalışmaları Bergama Antik Kenti’ndeki Kızıl Avlu’nun yakınında bulunan ‘Mozaikli Ev’ olarak isimlendirilen yapı kompleksinde devam ediyor. Her geçen gün, gün yüzüne çıkarılan yapının, taş avlusundaki havuzun içerisinde bronz kazan bulundu. Kazanın, özgün kullanım pozisyonunda ve bozulmamış biçimde bulunmuş olması, periyodun günlük hayatına, teknolojisine ve kullanım pratiklerine dair direkt bilgi sunması bakımından bilimsel açıdan büyük değer taşıdığı belirtildi. Onarım ve paklık süreci tamamlanan, bronz kazanın yakın vakitte Bergama Müzesi’nde sergilenmesinin planlandığı bildirildi.

Kazıya ait bilgi veren Bergama Koordinatör Kazı Başkanı ve Manisa Celal Bayar Üniversitesi Arkeoloji Kısmı Lideri Prof. Dr. Yusuf Sezgin, “2024 yılının eylül ayından itibaren Kültür ve Turizm Bakanlığı adına ‘Geleceğe Miras’ projesi kapsamında buradaki çalışmalara başladık. Bulunduğumuz yer bizim ‘Mozaikli Alan’ dediğimiz bir yer. Bergama Antik Kenti’nin, ‘Kızıl Avlu’ olarak isimlendirilen yapılarından bir adedinin 350 metre yakınında yer alıyor. Bir kompleks formunda bulunan yapının taş avlusu ve etrafında çok sayıda da yer bulunuyor. Bu yerlerin yeri ise mozaiklerle kaplanmış. Bu da bize, burasının çok kıymetli bir yapı olduğunu, devrin önde gelen yöneticilerinden birisine ya da Hıristiyanlık devrinde çok değerli bir din adamıyla bağlantılı bir yapı kompleksi olduğunu düşündürüyor” dedi.

Antik devirde bronzun değerli ve kıymetli bir materyal olduğuna dikkat çeken Hafriyat Lideri Prof. Dr. Sezgin, “Buradaki özel buluntulardan bir tanesi, bu taş avlunun çabucak gerisinde yer alan bir havuz. Yüzme havuzu üzere değil, bilhassa yağmur sularının ya da kaynak sularının toplandığı bir havuz. Bu su, kullanım hedefli olarak burada biriktiriliyor. Değişik olan ise bu havuz ve tüm bina, muhtemelen milattan sonra 7’nci yüzyılda, tahminen de Arap akınları periyodunda terk edilmiş. Yani yapı doğal nedenlerle yıkıma uğramış ve bir daha kullanılmamış. Bu terk edilişin akabinde yapı enkaz halinde kalmış. İşte bu enkazın içinde, hayli düzgün korunmuş bir bronz kazan bulduk” diye konuştu.

‘KAZAN, PERİYODUN GÜNDELİK ÖMRÜ HAKKINDA DİREKT BİLGİ VERİYOR’

Kazı Lideri Prof. Dr. Sezgin, “Antik periyotta bilhassa bu çeşit yapılarda bronz, kıymetli bir materyaldi. Gündelik ömürde en yaygın olarak kullanılan materyaller pişmiş toprak, yani seramik eserlerdir. Fakat bronz, kıymetli ve kıymetli bir gereçtir. Bu nedenle daha özel alanlarda, özel emellerle kullanılmıştır. Burada ele geçen bronz kazan, yerinde yepyeni pozisyonunda, olduğu üzere ele geçti. Yani antik devirde kullanılmış, terk edilmiş ve bir daha dokunulmamış. Bizim tarafımızdan gün yüzüne çıkarıldı. Bu çok değerli, zira yapının son kullanım evresindeki malzemeleri bize olduğu üzere gösteriyor. Bu da o periyodun kültürel anlayışı, kullanım biçimi ve gündelik hayatı hakkında direkt bilgi veriyor” tabirlerini kullandı.

‘İŞÇİLİĞİ BUGÜNLE BİREBİR AYNI’

Kazanla ilgili teknik bilgilere de değinen Prof. Dr. Sezgin, şöyle devam etti:

“Kazanın bir öteki özelliği ise muhtemelen havuzdan su alıp taşımak maksadıyla kullanılmış olması. Çabucak havuzun ardında bir mutfak yapısı var; tahminen oraya su taşımak için de kullanılmış olabilir. Elbette kesin olarak bilmiyoruz lakin bağlamından bu manası çıkarıyoruz. Teknik açıdan baktığımızda, bu kazan çekiçleme tekniğiyle yapılmış. Günümüzde de gibisi teknikler bilhassa Diyarbakır ve Şanlıurfa üzere yerlerde klasik olarak uygulanıyor. Bronz personelliği Anadolu’da binlerce yıldır süregelen bir gelenek. Bizim burada bulduğumuz kazan da bu geleneğin yaklaşık 1400 yıl öncesine ilişkin bir örneği. Personellik ve teknik, neredeyse birebir günümüzle tıpkı.”