1 yılda 366 maraton koştu, kalbini inceleyenler bakın ne gördü! İnanılmaz 4 değişim

Betül Yasemin Kökbek / Milliyet.com.tr – Şimdilerde 45 yaşında olan Brezilyalı Hugo Farias, tam 22 yıl boyunca özel dalda üst seviye yönetici olarak çalışmıştı. Aslında işini seviyordu lakin yıllardır her gün muhakkak saatlerde tıpkı işi yapıyor olmak ona hayatı kaçırıyormuş hissi veriyordu. Vakitle içindeki bu huzursuzluk giderek büyüdü ve hayatıyla ilgili bir dönüm noktasına geldi. Sonunda 22 yıllık mesleğini bıraktı ve hayatı boyunca Atlantik Okyanusu’nu kürekle geçen Brezilyalı denizci Amir Klink’e duyduğu hayranlıktan yola çıkarak kendisine bir öykü yazmaya karar verdi. Koşmayı seviyordu, öyleyse bunu profesyonel bir boyuta taşıyabilirdi. Daha evvel Belçikalı bir atletin 1 yılda 365 maraton koştuğunu öğrenince kendisi 366 maratonla bu rekoru kırmaya karar verdi. Lakin yol uzundu. Birinci kere 2019 yılında sırf bir defa maraton koşan Farias, disiplinli bir hazırlık sürecine girdi. Sekiz ay boyunca planlama yaptı, ailesinden ve uzmanlardan dayanak aldı. Tıbbi nezaret altında ilerlemek, kalbinin bu uzun periyodik ağır tempoya nasıl reaksiyon vereceğini anlamak için Brezilya’nın en saygın kalp merkezlerinden biriyle anlaştı. Bu uzun seyahatte yaşadıkları ve bir hayali gerçekleştirmenin kalbi üzerinde yarattığı ilham dolu öyküsü ise onu Guinness Rekorlar Kitabı’na sürükledi.

BİR HAYALDİ, İŞTE BU TÜRLÜ REKORA DÖNÜŞTÜ

8 ay süren planlamaların akabinde genç adam koşmaya başladı. 28 Ağustos 2023’te ise maksadını tamamladı. Toplamda yaklaşık 15 bin 569 kilometre koştu, bu da bin 590 saate karşılık geliyordu. Bu sürecin akabinde Guinness Rekorlar Kitabı’na ‘art arda en fazla maraton koşan kişi’ olarak geçti. Uzmanlar, Farias’ın kalbini bilimsel olarak izledi. Her ay ergoespirometri (oksijen kullanımı ve kardiyorespiratuar kapasiteyi ölçen bir test), her üç ayda bir ise ekokardiyogram testleri yapıldı. Farias’ın maraton sürecindeki sıhhat bilgileri ‘Arquivos Brasileiros de Cardiologia’ isimli bilimsel mecmuada yayımlandı. Maratonların yoğunluğuna karşın Farias’nın kalbinde rastgele bir hasar belirtisine, troponin düzeylerinde artışa ya da yapısal bozulmaya rastlanmadı. Farias’ın kalbi, haftalarca süren maratona sağlıklı bir biçimde adapte olmuştu. Hugo Farias’nun koşu temposu kalp atışlarının dakikada ortalama 140 olmasıyla, yani azamî kalp atışının yüzde 70-80’inde kalmasıyla ‘güvenli efor’ bölgesindeydi. Bu da oksijen kullanımını dengeleyerek, kalbi çok zorlamadan performans göstermesini sağladı. Bir hayal olan lakin gerçekleşen rekoru ona yeni bir hayalin kapısını araladı. Şimdilerde Alaska’dan Arjantin’in en güney ucuna, Ushuaia’ya kadar Amerika kıtasını baştan sona koşmak istiyor. Yapılan planlamalara nazaran Farias’ın önünde 300 gün sürecek ve günlük 85 kilometre koşmasını gerektirecek bir süreç var.

Hugo Farias 22 yıllık alışkanlıklarını bir kenara bırakarak bedenini harekete geçirme isteği için çok güzel bir plan yapmamış olsaydı tahminen de istenmeyen sonuçlar yaşayabilirdi. Bu süreçte sıhhatini ön plana koyması ve uzman bir takımla mutabakatı kalbinde rastgele bir hasara neden olmadığı üzere sıhhatine yeterli bile geldi. Biz de onun öyküsündeki merak edilen noktaları, Kardiyoloji Uzmanı Prof. Dr. Ahmet Yıldız’la konuştuk.

HİPOKRAT’IN DA SIRRI: YÜRÜYÜŞ

Günümüzde, spor yapmanın kalp ve damar sıhhati üzerine yararlı olduğunun bilindiğini, bu bilgilerin M.Ö. 5’nci yüzyıla kadar uzandığını tabir eden Prof. Dr. Ahmet Yıldız, “Hipokrat o devirde spor ve sağlıklı hayat bağını yürüyüş sporu üzerine vurgu yaparak şu biçimde tanımlamıştır: ‘Uzun yol yürüyen uzun yaşar.’ Spor yapmanın kalp sıhhati üzerindeki tesirleri, yapılacak olan idmanın çeşidine, yoğunluğuna ve kişinin genel sıhhat durumuna bağlı değişiyor. Öncelikli olarak hangi yaş kümesinde olursa olsun spora başlayacak bireylerin genel ve kalp hastalıkları açısından bir doktor muayenesinden geçerek, olası riskleri değerlendirilmeli. Münasebetiyle kişinin sıhhat durumuna uygun idman tipi, yoğunluğu ve müddeti belirlenmeli” açıklamalarında bulundu.

Farias’ın hayali muvaffakiyetle sonuçlanmıştı. Onun öyküsü akıllara, “Bu süreçte uzman bir takımın denetiminde ilerlemiş olması bu tip radikal hayat değişikliklerinin her vakit sıkıntısız ilerleyebileceğinin ispatı olabilir mi? Hayatı içerisinde tertipli yürüyüş disiplini olmayan biri, bir anda maraton koşucusu olursa ne olur?” sorularını getirdi. Prof. Dr. Ahmet Yıldız bu soruları şu formda cevapladı: 

Gelelim maraton geçmişi olmayan ve neredeyse rekor kıracak bir düzeye gelen birinin kalbinde olağan kurallarda hangi bulgulara rastlanacağına. Prof. Dr. Yıldız, “Daha evvelden belli bir antrenman programına dahil olmamış ve ağır idman yapan bireylerde kalp ve akciğer bu idman yoğunluğuna hazır değildir. Kalp suratı olduğundan çok süratli artar, daha çabuk yorulur. Akciğer kapasitesi kâfi değildir ve erken düzeyde nefes darlığı başlar. Şayet bu bireylerde altta yatan bir kalp ve damar tıkanıklığı hastalığı varsa kalp krizi, kalp yetmezliği, ritim bozuklukları ve ani mevt ile karşılaşabilir. Öbür taraftan idman esnasında çok salgılanan hormon ve endokrin salgı bezleri bedenin hazırlıksız organlarına ziyan verebilir” diye konuştu.

KALPTE MEYDANA GELEN 4 DEĞİŞİM VAR

Farias’ın öyküsünde olduğu üzere daha evvelce spor yapmamış olanlarda nizamlı, profesyonel antrenman programlarının bir mühlet sonra kalp-akciğer sistemi ve kas-iskelet sisteminde birtakım değişikliklere neden olabileceğini ileten Prof. Dr. Yıldız, “Vücuttaki bu fizyoljik değişikliklerin temel nedeni, azamî idman kapasitesini en az oksijen tüketimiyle sağlamaktır. Tabir yerinde ise arabalardaki en uzun masafeyi, en kısa vakitte ve en az yakıt tüketimiyle sağlamak” tabirlerini kullandı. Kalpte ve akciğerlerde gerçekleşen ve ‘Atlet Kalbi’ olarak tanımlanan fizyolojik değişiklikleri ise şu formda sıraladı:

– Kalp duvarları kalınlaşır.
– Kalp hacimlerinde artış yaşanır.
– Düşük kalp suratı gelişir. (İstirahat kalp suratı çoklukla düşüktür (40-60/dk)
– Kalp kası hücrelerinde oksijeni daha verimli kullanmak üzere değişimler yaşanır. Bu sayede oksijen taşıma kapasitesi dakikadaki kan pompalama ölçüsü ve hasebiyle kalp performansı artar.

Farias’ın yaptığı üzere yürüyüş-koşu sporunun tercih edilmesinin, bedenin adaptasyonu ve sıhhat açısından bu yaş grubundakiler için en uygun spor olarak gözüktüğünün altını çizen Prof. Dr. Yıldız, “Çünkü kalp ve damar sıhhati için önerilen sporlar çoklukla izotonik, aerobik egzersizlerdir. Bunlar yüzme, tempolu yürüyüş, koşu ve bisiklet sürme üzere aktivitelerdir. Bu tıp sporlar, kalp suratının denetimli bir biçimde yükselmesine müsaade vererek, kalp kasını güçlendirir ve kalp damar hastalığı riskini azaltır. Yarışlı, ağır ve ani efor gerektiren sporlar, bilhassa bu yaştaki bireylerde kalp sıhhati için risk oluşturabilir. Futbol, basketbol ve yük kaldırma üzere sporlar, ağır ve ani güç gerektiren egzersizlerdir. Yük kaldırma (halter, barfiks vb.) üzere bedene yük bindirmeyi içeren sporlara ‘izometrik egzersizler’ denir, kalp sıhhati açısından önerilen sporlar değiller” dedi.

SPORA BAŞLAYACAKSAK NELERE DİKKAT EDELİM?

Düzenli spora başlayacak bireylerin dikkat etmesi gereken konuların altını çizen Prof. Dr. Yıldız, “Spor esnasında kalp suratının yani nabız pahasının bilinmesi kıymetli. Çünkü kalp suratı düzeyi uyguladığınız antrenmanın yoğunluğunu ve kalbinizin buna olan karşılığını gösterir. Antrenmana yeni başlayan bireyler için günlük 10 dakikalık hafif ve orta yoğunlukta antrenmanlarla başlanabilir. Belirli bir seviyeden sonra orta yoğunluktaki antrenman için haftada 150 dakika idman ülküdür. Bu ise haftada 5 gün 30-45 dakikalık antrenman manasına geliyor. Antrenman sırasında bilhassa kaslarımızın oksijene muhtaçlığı vardır. Artan bu gereksinimi kalbimiz süratli çalışarak karşılık verir. Spor esnasında bireyin konuşamaması, bu antrenmanın o kişi için ağır olduğunu gösterir” sözlerini kullandı.

Özellikle ailesinde ani mevt yahut genç yaşta kalp damar tıkanıklığı hikayesi olanların ağır antrenman programı öncesinde kesinlikle kardiyolojik açıdan kıymetlendirilmesi gerektiğinin altını çizen Prof. Dr. Yıldız, “Spora başlayacakların öncesinde sıhhat denetiminden geçmesi mümkün riskleri azaltmak açısından değerli. Kişinin durumuna nazaran idman programı belirlenmeli” diyerek kelamlarını noktaladı.